DSC
23 resize

Niezależnie od tego, że matka i dziecko mają odrębne układy neurohormonalne, to jednak łożysko umożliwia wzajemne oddziaływanie tych układów na siebie. Stan emocjonalny matki, któremu odpowiada określony poziom pobudzenia autonomicznego układu nerwowego oraz poszczególnych hormonów, wpływa na jej przemianę materii, stan mięśni i zmysłów, pracę narządów wewnętrznych oraz tzw. stan behawioralny dziecka.

W sytuacjach, w których matka wykazuje dużą aktywność fizyczną lub przeżywa trudne stany napięcia, negatywnych uczuć (np. agresji, gniewu, strachu, zawiści itp.) następują zmiany w pracy OUN oraz w wydzielaniu hormonów, zwłaszcza katecholamin (adrenaliny, noradrenaliny), neurotransmiterów (dopaminy, serotoniny) oraz glikokortykoidów. Wzmożone wydzielanie jednych substancji chemicznych a hamowanie innych powoduje w takich sytuacjach charakterystyczne reakcje u matki, np. zwiększenie siły i częstotliwości pracy mięśnia sercowego, wzrost ciśnienia krwi, szybkość oddechów, produkcji potu, napięcia mięśni (także mięśni macicy), w wydzielaniu śliny, perystaltyce jelit.

Związki chemiczne wydzielane do krwioobiegu matki docierają przez łożysko do krwioobiegu dziecka i wywołują u niego zmiany w pracy poszczególnych układów i zachowaniu (np. niedotlenienie, wzmożenie ruchów) oraz w realizacji genetycznie zaprogramowanych zmian układu nerwowego. Wraz ze strumieniem krwi dociera do dziecka nie tylko tlen (w sytuacji stresu dochodzi go mniej, co powoduje niedotlenienie dziecka), pożywienie (w sytuacji stresu utrudniony przekaz), ale też kompleks związków chemicznych będących fizycznym odpowiednikiem matczynych emocji. Spełniają one jakby rolę mediatora pomiędzy matką a organizmem (i psychiką ) dziecka. Jeżeli docierają do niego hormony wydzielane w stanie lęku, smutku, bezradności czy zagrożenia, to metabolizm dziecka zmienia się na odpowiadający tym emocjom. Organizm dziecka nieświadomie towarzyszy matce w jej doświadczeniach. Oczywiście dziecko nie jest świadome treści przeżyć psychicznych matki, ale przekazywane dziecku drogą biochemiczną są odbierane przez nie jako dyskomfort i ból. W jego organizmie rejestruje się podobne objawy jak u matki np. przyspieszenie tętno, zaburzenie rytmu pracy serca, ruchów oddechowych klatki piersiowej, zmiany w napięciu psychogalwanicznym skóry, pracy mózgu (EKG) i inne.

Fakt wpływu silnych negatywnych przeżyć psychicznych matki w okresie ciąży na rozwój dziecka i ich długofalowych konsekwencji jest bezdyskusyjny.

Konsekwencje działania stresu

Dostępne dane wskazują, że stres i związane z nim silne negatywne uczucia, takie jak: strach, lęk, rozpacz, głęboki smutek, żałoba, poczucie bezradności, to czynniki o charakterze psychicznym, które mogą powodować nieprawidłowy przebieg ciąży, porodu i połogu oraz być przyczyną zaburzeń rozwojowych po urodzeniu.

Uszkadzające działanie stresu daje bardzo złożone i długotrwałe konsekwencje, gdyż ma charakter kaskadowy, tzn. rozwój dziecka po urodzeniu jest konsekwencją zaburzeń mających swoje źródło w okresie prenatalnym.

Silne, negatywne stany emocjonalne matki od poczęcia dziecka mają wpływ na jego wzrost i aktywność w łonie, stan zdrowia fizycznego, rozwój i dojrzewanie układu nerwowego, a zwłaszcza mózgu, kształtowanie się wzorców behawioralnych i progres w rozwoju postnatalnym.

•    Stres i niepokój matki są rozpoznanym czynnikiem ryzyka położniczego, współuczestniczącym w powstawaniu takich problemów jak: zatrucia ciążowe, komplikacje ciążowo-porodowe, poród przedwczesny, urodzenie dziecka z niską wagą (dystrofia), z małym w stosunku do wieku ciążowego wzrostem, wewnątrzmacicznym zahamowaniem jego rozwoju, niską oceną kondycji fizycznej dziecka po urodzeniu, brak lub słaby płacz, problemy z układem pokarmowym np. kolkę, trudności ze spaniem, ssaniem, oddychaniem, większa podatność na choroby, opóźnienia w rozwoju psychomotorycznym.

•    Stałe pobudzenie układu nerwowego i hormonalnego może powodować trwale uszkodzenia formowania się różnych narządów lub zaburzać ich funkcjonowanie. Wiele badań wskazuje, że mogą powodować takie defekty jak: deformacje fizyczne (np. w budowie ucha, palców, zajęczą wargę i rozszczep podniebienia) psychiczne (np. mikrouszkodzenia mózgu objawiające się parcjalnymi deficytami rozwojowymi) i umysłowe (stan prowadzący do upośledzenia umysłowego.

•    Dzieci takich matek po urodzeniu uważane są za trudne, wykazują niski próg tolerancji na frustrację, dużą płaczą, są nadwrażliwe, drażliwe, nerwowe, skłonne do irytacji. W okresie szkolnym mają