DSC
24 (5)

Tzw. ćwiczenia transformacyjne stanowią podstawę ćwiczeń typu if pattern practice. Ponadto umożliwiają one uczącemu się generowanie nowych zdań według określonego wzoru. Służą również do wyjaśniania i wyprowadzania nowych struktur gramatycznych.

f Transformacja fakultatywna.

Lit.: HlUlen 1971:113; Polański 1971:203; Slobin 1971:17. Transformacja fakultatywna

ang. facultatiue transformation; franc. (la) transformation facul-tative; niem. (die) fakultative Transformation; ros. fakul'tativ-naja transformacija.

W t Gramatyce generatywno-transformacyjnej typ f transformacji nie zmieniający struktury głębokiej syntagmy, lecz nadający jej jedynie inną strukturę powierzchniową. Takim typem transformacji jest m.in. słowotwórstwo; np. pols. Jan jest nauczycielem matematyki —*■ Jan naucza matematyki.

Transformacyjna reguła f Reguła transformacyjna Transformacyjne ćwiczenia f Transformacja Transfrastyczna lingwistyka f Tekstologia Transkrypcja fonetyczna

ang. phonetic transcription, phonetic alphabet; franc. (la) nota-tion phonćtiąue; niem. (die) Lautschrift, (die) phonetische Urn-schrift/Transkription; ros. fonetiieskaja transkripcja.

System f grafemów symbolizujących głoski (f Allo-fon) określonego języka według zasady, iż jednej głosce odpowiada tylko jeden znak graficzny. Tak znaczna adekwatność grafemiczno-fonetyczna (fonologiczna) po* siada duże znaczenie dla nauczania wymowy obcego języka. Natomiast zastosowanie transkrypcji fonetycz-

nej w miejsce ortografii mijałoby się z celem, jako że rodzimy użytkownik języka nie musi uświadamiać sobie wszystkich subtelności wymowy (por. pisownię polską chleb : wymowy jxlcp]).

Pierwsze próby transkrybowania wymowy dla celów dydaktycznych datują się od XVI w. W ciągu drugiej połowy XIX w. wypracowano w oparciu o alfabety fonetyczne Pitmana, Sweeta, Passy’ego i Jespersena tzw. f Międzynarodowy Alfabet Fonetyczny, którego zasady opublikowane zostały w roku 1885 w czasopiśmie „Le Maitre Phonetiąue”, organie Międzynarodowego Towarzystwa Fonetycznego (Association Phonetiąue Internationale = API). f Metoda artykulacyjna.

Lit: Biedrzycki 1978:6, 11, 12 (zestawienie alfabetu API ze znakami polskiej transkrypcji fonetycznej); Karaś/Madejowa 1977.

Transkrypcja fonologiczna ang. phonemic (phonological) transcription; franc. (la) trans-cripticm phonologiciue', niem. (die) phonologische Umschrift/ /Transkription; ros. fonologićsskdjcŁ tratislcripci ja.

Oznaczany przeważnie za pomocą nawiasów ukośnych // typ transkrypcji, w której każdemu t grafemowi odpowiada określony fonem.

f Transkrypcja fonetyczna, t Międzynarodowy Alfabet Fonetyczny.

Transliteracja

ang. tranaliteration; franc. (la) translittśration; niem. (die) Tranaliteration; ros. tranaliteracija.    •

Zamiana f grafemów jednego systemu graficznego na grafemy innego w stosunku jeden do jednego; np. gr. Ovyarr]Q -*• thugater „córka”, ros. flejiaTŁ —*■ delat’.

Transliteracji nie należy mylić z \ transkrypcją fonetyczną, oddającą poszczególne głoski danego języka; np. ros. belyj (transliteracja), 1'b’ełii] (transkrypcja fone-tyczna).

— 247 —