DSC
30 (6)

W językach tego typu zdania zbudowane są wprost z morfemów.

Precyzyjna definicja pojęcia „wyraz” natrafia na znaczne trudności z uwagi na fakt, iż na jego treść składa się zbyt wiele rozbieżnych cech. Stąd też najogólniej definiuje się wyraz jako f znak językowy, będący nosicielem znaczenia. Trudności sprawia jednakże ścisłe określenie granicy wyrazu, jego identyfikacja (np. w wypadku występowania form supletywnych) jak również znalezienia wspólnego mianownika dla tak różnych funkcji spełnianych przez wyraz jak funkcja gramatyczna i funkcja sygnalizowania określonego znaczenia. Stąd też odróżnia się na ogół wyrazy auto-semantyczne, wyrażające określone znaczenie leksykalne, odwyrazów synsemantycznych, których znaczenie wynika z kontekstu. Fries (1952:88) wprowadza natomiast dla języka angielskiego rozróżnienie pomiędzy wyrazami funkcyjnymi (junction words) i znaczeniowymi (content words).

Lit: Arens 1969:660 n.; Bloomfield 1933:178; Fries 1952; Krimskf 1969; List 1972:28 - 42; Togeby 1949.

Wyrażenia plan f Plan ekspresji Wydłużenie spółgłoski f Geminacja

Wzmocnienie

ang. reinforcement, reinforcing event; frano. (Ze) renforcement; niem. (die) Verat&rkung, (das) VerstUrken, (die) Lernverst&rkwig.

W psychologii behawiorystycznej (f Behawioryzm) zwiększenie intensywności lub efektywności f reakcji na f bodziec, spowodowane jednoczesnym działaniem innego bodźca (np. nagrody). I tak kęs pożywienia jest wzmacniaczem (biologicznym), zwiększającym intensywność f zachowania operatywnego, a sama czynność

naciskania przycisku stanowi wzmocnienie (zdarzenie wzmacniające).

| Prawo warunkowania, t Prawo wygaszania, f Teorie nauczania.

Lit: Chomsky 1977:28; Skinner 1938.

Wzmocnienie biologiczne ł Teorie nauczania Wzmocnienie społeczne | Teorie nauczania Wzorzec zdaniowy | Pattern

Z

Zachowanie autoklityczne

ang. OUtoclitie behauior; franc. (Je) comportement autocliliąue; niem. (das) autoklitische Verhalten\ ros. avtoklitićnyj bichejDior.

Według Skinnera (1957) są to f reakcje na f zachowanie werbalne utajone, zaczątkowe lub potencjalne. Ten typ zachowania decyduje m.in. o nawykowym stosowaniu reguł gramatycznych, jako że tutaj jedna część ciągu wypowiedzeniowego działa jako bodziec na następną (t Determinacja). Stąd też Skinner (1957, rozdz. 13) zalicza gramatykę i składnię do procesów autoklitycz-nych; np. zdanie jest dlań zbiorem reakcji kluczowych (a set o/ key responses) takich form jak rzeczowniki, czasowniki, przymiotniki, na określoną konstrukcję szkieletową (d skeletal frame). Ujęcie to zostało ostro skrytykowane przez Chomsky’ego 1959, który reprezentuje pogląd, że struktura Udania „polega na czymś więcej niż tylko na umieszczaniu elementów leksykalnych w pewnych ramach gramatycznych” (Chomsky

— 259 —