DSC
31 (6)

1977:74). Niemniej Chomsky pomija milczeniem fakt, że pewne elementy struktury języka determinują się wzajemnie na określonych płaszczyznach (np. w podsystemie morfo-syntaktycznym), dzięki czemu nie są przez mówiącego uświadamiane w procesie mówienia np. dopełniacz po przyimku bez w języku polskim, f Determinacja, | Kollokacja.

Lit.: Chomsky 1977:71 - 74: Hecht 1974:98: Kutschera 1971:173-178: Panzer 1965.

Zachowanie emitowane f Zachowanie sprawcze Zachowanie intrawerbalne

ang. intraverbai behavior; franc. (le) comportement intrauerbal; niem. (das) intraverable Verhalten; ros. intraverbal’ny] bichej-vior.

Według Skinnera (1957:73) reakcja na bodźce werbalne, nie będąca f zachowaniem naśladowczym, tzn. nie dążąca do identyfikowania się z językową formą bodźca. W odróżnieniu od Chomsky’ego (f Kreatywność) uważa Skinner, że reakcje występujące podczas zachowania intrawerbalnego nie są „kreatywne” (twórcze) lecz odtwórcze, tzn. przejęte od otoczenia w procesie opanowywania języka. f Zachowanie autoklityczne.

Lit.: Chomsky 1977.

Zachowanie mowne f Zachowanie werbalne Zachowanie naśladowcze

ang. echoic behavior; franc. (un) „echoic behavior”; niem. (dat) echoische Verhalten; ros. echoićeskij bichejvior.

Według Skinnera (1957:55 n.) podczas zachowania naśladowczego f reakcja identyczna z f bodźcem lub przynajmniej doń zbliżona (np. powtórzenie rozkazu lub naśladowanie czyjejś wymowy).

| Operant werbalny.

Lit.: Chomsky 1817:68; Hecht 1974:97. ,

Zachowanie operatywne I Zachowanie sprawcze Zachowanie reaktywne

ang. respondent behapior; franc. (le) comportcment reacfij; niem. (daj) reaktive Verhalten; ros. reałctiimpj bichejntor.

W psychologii behawiorystycznej (| Behawioryzm) typ zachowania wywołany określonymi bodźcami. Można na nie wpływać oraz je kontrolować za pomocą odpowiednich bodźców. Jego przeciwieństwem jest f zachowanie sprawcze, f Warunkowanie sprawcze/operatywne.

Lit.: Correll 1971:18-19; Skinner 1953; Tomaszewski 1968. Zachowanie słowne f Zachowanie werbalne

Zachowanie sprawcze (= Zachowanie operatywne) ang. operant behavior, instrumental behanior; franc. (Ze) com-portement operationnel; niem. (das) operatire Verhalten, (daj) Spontaniierhalten, (das) wirkende Verhalten\ ros. operativnyj biehejpior.

W psychologii behawiorystycznej (f Behawioryzm) typ zachowania cechujący się samodzielnym (to znaczy bez widocznych bodźców) oddziaływaniem na otoczenie.

Jest to więc zachowanie determinowane swymi następstwami (Skinner 1955:65). Zachowanie sprawcze jest charakterystyczne zarówno dla zwierząt (np. gołąb odwraca głowę, pomimo braku widocznego bodźca jako przyczyny) jak i dla człowieka, podczas gdy f zachowanie reaktywne cechuje głównie zwierzęta, t Operant.

Lit.: Correll 1971:19-23; Correll/Schwarze 1973:85; Skinner 1953; Tomaszewski 1968.