DSC
39 resize

wymogami społeczno-ekonomicznymi, związany z negowaniem wartości ważnych w pierwszym okresie życia, poszukiwaniem własnej integralności i calościowości. Nie może tego jednak osiągnąć osoba, która straciła wigor i chęć życia.

■ Erik Erikson (1002-1994). Autor psychospołecznej teorii rozwoju. Rozszerzył teorię rozwoju psychoseksualnego Freuda. Uwzględnił w większym stopniu interakcje pomiędzy dzieckiem a jego środowiskiem społecznym oraz poszerzył okres rozwoju o kolejne stadia w dorosłości, (por. kryzys rozwojowy).

Reasumując. Pierwsze koncepcje rozwoju człowieka w ciągu życia ukazywały rozwój jako proces o przebiegu fazowym, w którym zaznaczają się kryzysy rozwojowe. Fazy życia występują w niezmiennej kolejności i są nieodwracalne, ale drogi życia są różnorodne. Rozwój uwarunkowany jest zarówno planem epigenetycznym jak i uwarunkowaniami środowiskowymi. Badanie rozwoju w dorosłości prowadzi się metodą biograficzną; w badaniu należy ujmować całość biegu życia.

4. Prekursorzy badań nad rozwojem w Polsce

■ Jan Władysław Dawid (1859-1914). Ukończył studia prawnicze i przyrodnicze w Warszawie. Studiował nauki psychologiczno-pedagogiczne pod kierunkiem Wundta. Uważany za inicjatora psychologii wychowawczej w Polsce. W zakresie pedagogiki zajmował się problematyką nauczania początkowego. Jego zdaniem szkoła powinna realizować zadania wychowawcze skoncentrowane na formowaniu charakteru moralnego przez rozwijanie zainteresowań i przy stosowanie do życia społecznego. Propagował znaczenie psychologii dziecka dla pedagogiki. W zakresie psychologii rozwojowej prowadził badania nad umysłowością dzieci, stosując różnorodne metody diagnostyczne.

■    Józefa Joteyko (1866-1928). Studiowała w Genewie, Brukseli i Paryżu: fizykę i nauki przy rodnicze oraz medyczne. Prowadziła wykłady z psychologii eksperymentalnej i pedagogicznej. Zwracała uwagę na znaczenie bezpośredniej obserwacji dziecka (opracowała kwestionariusz obserwacji dziecka - kartę indywidualną dziecka). Od 1991 roku pracowała w Polsce zajmując się stosowaną psychologią dziecka, prowadziła badania nad wczesnym wykrywaniem zdolności u dzieci w celu dalszego kierowania ich rozwojem. Zakładała, że dzięki selekcji dzieci

uzdolnionych!szczególnie wychowywanych w niesprzyjających warunkach środowiskowych) będzie można stworzyć szkołę na miarę dziecka.

■    Maria Grzegorzewska (1888-1967). Stworzy ła teoretyczne podstawy pedagogiki specjalnej w Polsce. Interesowała się problematy ką upośledzeń i deficytów, zwłaszcza w aspekcie: