DSC66 (8)

The Art of Consenration and Restoratłon

Działania restauracji aktywnej I restauracji prewencyjnej znajdują w teorii Cesare Brandiego dopełnienie |w zabiegach konserwatorskich, ich celem jest zachowanie materii dzieła sztuki W rozważaniach włoskiego teoretyka tak rozumian^jonserwacja zostaje podporządkowana restauracjiw co jest logiczną konsekwencją przyjętej wcześniej hierarchii wartości. Teoria del restauro wyrasta na gruncie idealistycznej koncepcji sztuki, stąd też materia dzieła pozostaje służebna wobec wyobrażenia, którego jest nośnikiem, a sąd instancji estetycznej przeważa nad sądem instancji historycznej¹¹.

Teoria del restauro w XXI wieku - żywa obecność czy pomnik przeszłości?

Przyjmując wobec dzieła Cesare Brandiego postawę historyka, starając się dojść źródeł jego koncepcji i pogłębiając rozumienie kontekstu, w jakim Teoria del restauro powstawała, wkraczamy na obszar dyscypliny naukowej określanej powszechnie mianem historii idei. W tym konkretnym przypadku przyjęcie perspektywy historycznej poszerza naszą wiedzę o dziejach refleksji konserwatorskiej, przybliża nam poglądy teoretyka, którego wpływ na rozwój zjawiska konserwacji i restauracji w drugiej połowie ubiegłego stulecia jest trudny do przecenienia. Doceniając pożytki płynące z podejścia historycznego^ nie należy jednak zapominać, że równie ważna może okazać się postawa aktualizacyjna, świadomie abstrahująca od historycznego kontekstu. Ze względu na rangę poruszanych w Teorii restauracji problemów, jej złożoną podbudowę filozoficzną oraz przenikliwość zaprezentowanych analiz, warto przecież potraktować jej autora jako myśliciela nam współczesnego. Warto prowadzić z nim dialog, stawiać mu pytania, szukać wskazówek lub uzasadnień dla własnych poczynań.

Aktualizacyjne podejście do myśli klasyka zawsze podszyte jest pytaniem o to, czy jego dzieło przetrwało próbę czasu. Czy jawi się nam dzisiaj jako żywa obecność, czy jako nieco już zmurszały pomnik przeszłości? Zanim takiej weryfikacji poddamy dzieło Cesare Brandiego proponuję zastanowić się nad drogami, które w ostatnich dziesięcioleciach przemierzała nasza dziedzina, nad przemianami, jakie zaszły zarówno w niej samej, jak i na jej obrzeżach. Ujmując to zagadnienie od strony złożonych uwarunkowań działalności konserwatorskiej i restauratorskiej nie sposób nie zauważyć, że współczesny kontekst kulturowy radykalnie różni się od tego, w którym powstawała Karta Wenecka.

Georges Brunei, którego trudno byłoby posądzić o bagatelizowanie koncepcji przedstawionych w Teoria del restauro wyraził w tej kwestii opinię następującą: „Pojęcia, na których spoczywa myśl Brandiego, są szczególnie zwrócone na dzieła sztuki i z tego też względu nie zawsze są akceptowane. W dobie współczesnej uczyniono z dziedzictwa kulturowego ideę, w której poszczególne stwierdzenia Teoria del restauro z trudem znajdują sobie miejsce””. Podążając za myślą francuskiego teoretyka dochodzimy do problemów związanych z ciągłym poszerzeniem zakresu ochrony i opieki konserwatorskiej. W rezultacie tego procesu tradycyjne dzieła sztuki tracą swoją wyjątkową pozycję wśród coraz liczniejszych zasobów M wytworów, które ludzkość czuje się zobowiązana ocalić dla ^tomnośćjw tym miejscu można się

12 Gaorgps Brunei (20001

■