DSC14

W6 9: Konkurencja; monopolistyczna

Każdy sklep ma swój rynek, jeśli potrafi się wyróżnić. Dlatego nieraz można zobaczyć sklepy lub punkty usługowe tej samej branży obok siebie. Na Starym Rynku w Poznaniu, na rynkach i w centrach innych miast sąsiaduje ze sobą wie* le restauracji i ogródków piwnych. Na małym poznańskim osiedlu sklep sieci Żabka stanął naprzeciw wieloletniego sklepu ogólnospożywczego i przetrwał już dwa lata, sprzedając po wyższych cenach. Żabka jest otwarta znacznie dłużej od konkurenta. Za zakupy o późnej porze klienci godzą się płacić więcej.

Tfcbela 9.1 Wybrane polskie rynki i firmy konkurencji monopolistycznej w 2007 roku

Rynek t_	Liczba sklepów lub punkrów Usługowych	Liczba dostaw-	Najwięksi dostawcy (liczba sklepów
		ców	lub punktów usługowych)
j Sklepy ogótoospo-	. 101 698	bardzo duża	sieci franczyzowc: ABC (3160),
1 iywczr o po-		(ponad 50 tys.)	Żabka (1985), Lcwiatan (1850),
1 wierzchni sprzedaży i Jo 300 m*			eLDe (256), Chata Polska (210)
1 Apteki ogóbodo-	10341	bardzo duża	programy marketingowe: Dbam
i stępne i punkty			o Zdrowie (ok. 1500), Świat Zdro-
I apteczne (dęta)			wia (ok. 1400), sieci firmowe:
fleków)			Grupa PGF (300), Orfę (150), Farmacol (100)
I Gastronomia.	88 995	bardzo duża	sieci franczyzowc. firmowe lub
}«tym:		(kilkadziesiąt	mieszane: McDonalds (225), KFC
i - restauracje	10927	tysięcy)	(101), Telepizza (100), Sfinks (92), Dominium Pizza (50), Pizza Hut
■J—lmy	38391		(40)
1 Produkcja mebli		6480	Black Red White (27), Nowy Styl
! gotowych i na za-			(4.5). Kler (2,4), Fabryki Mebli
j mówienie	.	.	Wójcik-Stolpłyt” (2,3), Profirm(2), Close (1,8)*

gjJJBihfr.w przychodach ze sprzedaży w 2007 roku w procentach.

Zródfo. Meble Pius. 2008. nr 4, Rocznik Statystyczny 2008, Warszawa, GUS 2008; Rynek wewnętrzny 2007. Warszawa GUS 2008; www.Iista.e-sieci.pl.

W sieci handlowo-usługowej każdy jej sklep, każda placówka usługowa nu swój rynek dzięki innej lokalizacji. Dlatego często w dwóch sklepach jednej sieci odzieżowej obserwuje się różne ceny i promocje. Sklep położony w centrom ma wyższe koszty i marżę niż sklep na peryferiach. Jednak znajduje klien-tów, ponieważ ludzie pracujący w centrum mają do niego blisko i oszczędzają swój czas, kupując drożej.

Lokalizacja w centrum handlowym zwykle pozwala klientom oszczędzać czas dzięki zakupom różnych produktów i usług w jednym miejscu. Dysponujący tym atutem dostawcy sprzedają drożej. W efekcie rośnie liczba centrów han-

(Iłowych o bogatej ofercie, zwykle obejmującej: odzież, obuwie, sprzęt AGD, telefony, artykuły dziecięce i zabawki, prasę oraz usługi fotograficzne, szewskie i astronomiczne, czyszczenie i prasowanie odzieży. Jednak nie wszystkie dobra gjąje się drożej sprzedawać w centrach handlowych. Przez ponad dwa lata pogańskie Multikino w nowoczesnym i dużym centrum handlowym oferowało {decydowanie droższe bilety niż starsze kino tej samej sieci położone nieopodal. Obecnie ceny są jednakowe w obu kinach. Klienci nie uznali bliskości centrum handlowego za użyteczną i wartą zapłacenia wyższej ceny.

Model konkurencji monopolistyczne} opisuje decyzje dostawców i nabywców przy czterech założeniach:

1.    Na rynku działa wielu dostawców i nabywców.

2.    Produkty lub usługi dostawców różnią się. ale są bliskimi substytutami. Przyjmuje się, że odmienność produktów znajduje uznanie w oczach klienta i pozwala dostawcom kształtować ceny.

3.    Brak barier rozpoczęcia i zakończenia działalności. Przedsiębiorstwa spoza branży bez przeszkód mogą rozpocząć działalność, a uczestnicy rynku mogą ją zakończyć bez specjalnych strat. Duża liczba dostawców może działać tyło pod warunkiem braku barier wejścia na rynek. 1 odwrotnie, mata liczba dostawców wynika z barier wejścia na rynek. W konkurencji monopolistycznej i w konkurencji doskonalej jest wielu dostawców i brak barier wejścia na rynek. V monopolu i w oligopolu dostawców jest mało lub jeden i są bariery ograniczające dostęp do tych rynków.

4.    Informacja o rynku jest doskonała. Wszyscy nabywcy i dostawcy mają pełną informację o produkcie i jego cenie.

12 Popyt na produkt dostawcy

Zróżnicowanie użytkowe produktów powoduje, że popyt nabywców na poszczególne produkty jest różny. Dlatego agregacja wielkości ich sprzedaży, czyli sumowanie do popytu tynkowego, nie wyjaśnia struktury rynku i cen, choć informuje o skali rynku. Dlatego nie wyznacza sic jednej ceny, zestawiając podaż wielu sprzedawców i popyt łączny na ich produkty, jak jest w konkurencji doskonalej. Nachylona krzywa popytu na produkt dostawcy w konkurencji monopolistycznej obrazuje możliwe ilości jego sprzedaży i ceny. Zmieniając cenę. dowolny dostawca wywołuje zmiany popytu na swoje i konkurencyjne produkty. Konkurenci bronią swojego popytu, więc każdy z nich rozważa zmianę jego ceny, a część ją zmieni. Ceny i popyt konkurentów są dostosowywane na zasadzie sprzężeń zwrotnych.

Krzywa popytu dd na produkt dostawcy, gdy konkurenci nie reagują na zmianę ceny, jest przedstawiona na rysunku 9.1. Obniżając cenę z P\ do P_:. sprzedawca spodziewa się zwiększyć rozmiary sprzedaży z Q\ do Qj. Jednak obniżając cenę, spowoduje również zmniejszenie popytu na substytuty swojego produktu. Nie godząc się na spadek popytu, sprzedawcy bliskich substytutów