2013 10 28 02 14

71

EWOLUCJA ZWIERZĄT

słoni. Kto ma wtedy zadecydować, kiedy zaczęła się rodzina słoni, od kiedy przestały to być prasłonlie lub paleomastodonty, a zaczęły być słonie? Niestety, nie istnieją słowa, zdolne opisać ten proces w 'kategoriach klasyfikacji i decyzja, aby od pewnego momentu w czasie geologicznym przestać nazywać dane szczątki paleomastodontami, a zacząć nazywać je słoniami jest decyzją umowną. Im lepiej poznana jest historia danej rodziny, tym problem jest ostrzejszy. Zarys kenozoicznej ewolucji ssaków można więc naszkicować, pamiętając o umowności stwierdzenia, kiedy dana rodzina powstała.

Pierwsze torbacze i pierwsze łożyskowce pojawiają się w Skałach w tym samym czasie, w kredzie, nie dając żadnych wskazówek co do ich związków wzajemnych. Od tego momentu 'począwszy, dokumentacja paleontologiczna jest dobra.

Szczątki głównych rzędów pojawiają się w następującej kolejności: torbacze, owadożeme, szczerbaki, prakopytne (Condylarthra) i drapieżne, naczelne, zajęczaki i gryzonie, następnie nietoperze, nieparzystoko-pytne, parzystokopytne i trąbowce.

A więc owadożerne były pierwsze ze wszystkich łożyskowców, wyodrębnione w kredzie, współczesne pierwszym torbaczom. Były one przodkami późniejszych rzędów łożyskowców. Spośród rodzin owado-żemych jeże i krety były najwcześniejszymi kopalnymi przedstawicielami rodzin współczesnych.

Poza tym żaden rząd ssaków nie jest znany z czasów tak dawnych jak kreda.

Niemniej, w następnej warstwie, w paleocenie znajdujemy kilka rzędów, odrębnych od owadożernych, od których' pochodzą i odrębnych od siebie nawzajem. To szczerbaki, prakopytne, drapieżne, naczelne, zajęczaki i gryzonie. Z tych prakopytne i pierwotne drapieżne Creo-donta są w tym czasie bardziej podobne do siebie, niż do innych i wskazują wyraźnie na swoje pochodzenie od owadożernych. I jedne, i drugie miały pazury i długie ogony, ale podozas gdy pradrapdeżne zapewne nadal żywiły się głównie owadami, prakopytne były roślinożerne. Z tych paleoceńskich przodków rozwinęły się obecne drapieżne oraz kopytni roślinożercy świata. Prakopytne wymarły w eocende, chyba, żeby zaliczyć do tego rzędu współczesnego mrównika.

Creodonta, najwcześniejsze drapieżne różnicowały się bujnie dopóki nie zostały w oligocenSe zastąpione przez współczesne rodziny drapieżnych. W tym czasie były już wyraźnie odrębne rodziny psów, wiwer, łasicowatych i kotów, a koty miały już nawet wśród siebie tygrysy szablozębne. Później powstała rodzina szopowatych, a rodzina niedźwiedzi odszczepiła się od psów w miocenie. Po nich nastąpiły jeszcze hieny, które rozwinęły się ostatnie ze wszystkich rodzin drapieżnych, oddzielając się od wiwer dopiero aż w pliocende.

Z innych paleoceńskich rzędów szczerbaki były reprezentowane przez