2013 10 28 01 52

67

EWOLUCJA ZWIERZĄT

zróżnicowały się szybko i poczęły rozwijać się we wszystkie grupy, które znamy dzisiaj. Od początku ery kenozoieznej na lądzie panowały ssaki, ptaki i owady.

Ery paleozoiczna i mezozoiczna były historią kolejnych grup zwierząt, osiągających panowiahie i następnie wymierających stopniowo, poczynając od wieku trylobitów, poprzez wieki ryb i karaczanowa tych aż do wieku gadów. Era kenozoiczna jest wiekiem ssaków.

Era kenozoiczna

W jurze wszystkie główne grupy zwierząt miały poza sobą spory kawał historii rozwoju. Istniało już pięć gromad kręgowców, ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki.

Od jury nie powstały żadne nowe rzędy ryb, płazów ani gadów, ale w obrębie istniejących rzędów różnicowały się rodziny, które istnieją do dziś. Wśród ptaków i ssaków powstawały w tym czasie zarówno rodziny, jak i rzędy. Ponieważ przy opisie rozmieszczenia geograficznego użyto rodziny jako jednostki roboczej, więc konsekwentnie tutaj rodzina zostanie użyta jako jednostka ewolucyjna.

Byłoby ideałem, gdyby można było prześledzić rozwój każdej współczesnej rodziny od pojawienia się jej wśród skamieniałości aż do dnia dzisiejszego. To jest możliwe w odniesieniu do paru rodzin ssaków i kilku rodzin gadów. Dla pozostałych nadal dokumentacji paleontologicznej brak.

Główne rzędy ryb były dobrze ugruntowane jeszcze przed nadejściem ery kenozoieznej, a w istocie nawet wiele współczesnych rodzin ryb słodkowodnych powstało w kredzie. Na przykład przodkowie australijskich ryb dwudysznych byli już w tym czasie podobni do swoich współczesnych potomków. Wśród Holostei przodkowie nearktycz-nej niszczuki oraz amii byli w kredzie wyodrębnieni. Podohnie było z najwcześniejszymi Characidae. Karpiowate są późniejsze, powstały dopiero w eocenie.

Prawie nic nie wiadomo o historii'współczesnych płazów. Z powodu ubóstwa skamieniałości trudno prześledzić rozwój trzech rzędów Apoda (beznogie), Urodela (ogoniaste) i Anura (bezogoniaste) i trudno ocenić ich pokrewieństwo. Kiedy pierwsze bezogoniaste pojawiają się w skalach, są już dobrze wyodrębnione spośród innych płazów i dają niewiele wskazówek co do swego pochodzenia. Tak więc hipotetyczny schemat ich kenozoieznej ewolucji oparto na anatomii porównawczej rodzin współczesnych. Na tej podstawie wydaje się, że Liopelmidae (Liopelma i Ascaphus) były pierwszymi współczesnymi płazami bezogoniastymi w końcu jury, następne były Pipidae (Pipa i Xenopus), a potem w oiigo-cenie rzekotki i ropuchy. Wyodrębnienie żab oraz nadrzewnych żabek Polypedatidae mogło nastąpić aż dopiero w mdocenie. Pochodzenie pła-