DSC31 (6)

się automatycznie poprzez konsumencki nadzór przedsiębiorstw usługowych wbudowanych w większość elektronicznych interfejsów handlowych. Stąd, czy to aktywnie konfigurując produkt względem swoich preferencji, czy też sygnalizując to nieświadomie poprzez zautomatyzowane przekazy danych, klienci zaangażowani w różnej formie w elektroniczny handel (e-commerce) dostarczają obecnie znaczącą ilość darmowych badań rynku i pracy projektowej dla firm, które sprzedąją im swoje produkty. Pod wieloma względami jest to emblematem szczególnych zdolności modelu przedsiębiorstwa sieci.

Różne aspekty modelu przedsiębiorstwa sieci można odnaleźć w działaniach różnych sektorów gospodarczych. Najbardziej rzucąjące się w oczy przykłady obejmują komputery i firmy komunikacyjne, takie jak Dell, Nokia i Cisco, firmy zarządząjące marką, ale utrzymujące niewielkie zapasy; firmy, których produkty składane się z komponentów dostarczanych przez dosłownie setki oddzielnych dostawców na całym świecie; firmy, które dostarcząją do konsumentów względnie dostosowane pakiety często poprzez interfejsy on-line, dostępne dzięki sieciom internetowym. Różnego rodząju operacje handlu detalicznego (żywność, odzież, książki, muzyka) nie tylko są dokonywane przez Internet, ale również osadzone są w złożonych i dynamicznych sieciach z dostawcami i dystrybutorami, a także sieciach operatorów działąjących na niewielką skalę, wytwarząjących szeroki zakres produktów, których ostatnie ogniwo stanowi marka wyrobów wytwarzanych w domu (in-hause brand). Nawet tradycyjne przedsiębiorstwa przetwórcze - jak na przykład przemysły lotniczy, samochodowy, odzieżowy czy zbrojeniowy - dokonały ponownych zmian według tego modelu, przystosowując reguły sieci wewnątrz i pomiędzy firmami, ustanawiąjąc złożone sieci globalnego zaopatrzenia, produkcji i dystrybucji, angażując się w strategiczne wspólne przedsięwzięcia w ramach swojego własnego sektora, ale ponad granicami narodowymi, wykorzystując komercyjne możliwości elektronicznie zapośredniczonej sprzedaży, reklamy i handlu. Szeroki zakres usług, włącząjąc w to bankowość, energetykę, podróże, opiekę zdrowotną i edukację, podążył za tą formą dostosowania się. Stąd też, pomimo niedawnych złych przygód napompowanej gospodarki typu „dot-com” i boomu technicznego, przedsiębiorstwo sieci wydąje się coraz bardziej przyjmować jako organizacyjny model postfordowskie-go kapitalizmu.

Oczywiście zasadnicze dla sukcesu tego modelu było rozprzestrzenianie się informacji cyfrowej i technologii komunikacyjnych. Bez nich organizacja i działanie zarysowanego powyżej modelu przedsiębiorstwa sieci byłoby po prostu niemożliwe. Nick Dyer-Witheford maluje żywy obraz trójstronnych związków pomiędzy przedsiębiorstwem sieci, technologią sieci oraz kierującą ręką kapitału:

„Elektroniczne systemy informacyjne w szczególności pozwalają korporacjom ponadnarodowym na decentralizację prowadzonych działań przy scentralizowanej kontroli; otwarte na ekranie komputera w Toronto okno Windowsa pokazuje pracę operatorów maszyny w fabrykach w Seulu. Strategie wytwarzania produktów takich jak »światowy samochód* Forda polegały na połączeniach telekomunikacyjnych, koordynujących przepływy produkcji w fabrykach na różnych kontynentach, jak również perfekcyjną standaryzację części modułowych [...] Globalne przemysły oparte na pracach wykonywanych w domu, takich jak te wykorzystywane przez Benettona, sieci komputerowe wiążące dostawców ze sprzedawcami, wyznacząją poziom produkcji na zapas, monitorują rozproszonych pracowników i sprawdzają jakość oraz szybkość dostarczania na każdym szczeblu swojej hierarchii. Ta sama logika, w większym czy mniejszym stopniu, pozwala kanadyjskim supermarketom sprzedawać świeżo ścięte kwiaty z Afryki czy agencjom turystycznym z Bonn i Tokyo rezerwować seksualne wycieczki do Tąjlandii i na Filipiny” (Dyer-Witheford 1999:136).

Przedsiębiorstwa sieci potrzebują wyrafinowanej technologii kontroli, aby zapewnić sobie skuteczne i wy daj ne funkcjonowanie. W przeciwieństwie do idei polegającej na naukowym zarządzaniu w stylu taylorowskim, które zostało zastąpione przez zdecentralizowane samozarządzanie, technologie sieci umożliwiły decentralizację przeprowadzanych operacji pomiędzy rozszerzaniem się i wzmacnianiem władzy scentralizowanych

107