DSC82

40

Danuta Nowakowska

dziąstowego. Nastąpił wówczas gwałtowny rozwój technik, materiałów i leków używanych do retrakcji dziąsła brzeżnego, który postępował równolegle z rozwojem metod i mas wyciskowych oraz metodami wizualizacji podłoża protetycznego za pomocą skanerów kontaktowych i laserowych wymagających odpowiednio przygotowanych modeli lub rejestrujących bezpośrednio sytuację w jamie ustnej w formie wycisku optycznego [7].

Retrakcja powinna zapewnić wystarczającą pionową i poziomą przestrzeń między przyczepem nabłonkowym i wewnętrzną powierzchnią nabłonka rowka dziąsłowego a opracowanym filarem, aby materiał wyciskowy łub skaner mógł odwzorować graniczną linię szlifowania oraz nieuszkodzone tkanki twarde zęba położone 0,3-0,4 mm poniżej granicy preparacji. Jest również przydatna podczas osadzania gotowych rekonstrukcji protetycznych, zwłaszcza metodą adheff zyjną oraz podczas oceny przylegania stałych rekonstrukcji protetycznych (wkłady i nakłady, licówki, korony, mosty) do zębów filarowych lub do implantów. Również w laboratorium technicznym podczas projektowania, wykonania i dostosowania protez stałych w większości dotychczas stosowanych technologii, konieczny jest prawidłowo wykonany model, który powinien odtwarzać nie tylko granicę preparacji, ale i morfologię otaczającego przyzębia [8-9]. Zapewnienie szczelnego przylegania stałych rekonstrukcji protetycznych do tkanek twardych zęba lub do wszczepów oraz integracja z przyzębiem jest jednym z podstawowych warunków oczekiwanego długiego okresu ich użyteczności. W ten sposób retrakcja sprzyja podwyższeniu jakości wykonanego uzupełnienia.

W praktyce zapewnienie dostępności obszaru rowka dziąsłowego jest zagadnieniem bardzo trudnym dla lekarza dentysty. Wykonanie retrakcji nie powinno powodować nieodwracalnych uszkodzeń miejscowych tkanek miękkich i twardych podłoża protetycznego oraz nie może stanowić potencjalnego zagrożenia dla zdrowia pacjenta. Odchylone zdrowe przyzębie cechuje się pewną sprężystością oraz „pamięcią” więzadła dziąsłowego otaczającego opracowane zęby, co wyzwala siły kierujące dziąsło do powrotu do stanu wyjściowego. Trudność procedur retrakcyjnych jest dodatkowo komplikowana indywidualnymi różnicami w głębokości bruzdy dziąsłowej, niestabilnością tkanek dziąsłowych, ewentualnym stanem zapalnym tkanek oraz powstającymi uszkodzeniami brzegu dziąsłowego podczas opracowywania zębów filarowych w postaci rany szarpanej, stąd wynika często konieczność odroczenia retrakcji i wycisku przynajmniej o tydzień, aby stworzyć warunki do wygojenia tkanek przyzębia. Z kolei właściwie wykonana retrakcja, zwłaszcza przed zabiegiem preparacji zębów, może zapobiegać uszkodzeniom i sprzyjać zdrowiu tkanek dziąsła brzeżnego.

Podstawowy podział metod retrakcji na mechaniczne, chemomechaniczne i chirurgiczne podał Shillingburg i wsp. w I wydaniu podręcznika „Fundamen-tals of Fixed Prosthodontics” [10]. Większość autorów powołuje się na ten podział, który zasadniczo przetrwał do dziś [11-26]. Następnie wraz z rozwojem materiałoznawstwa stomatologicznego pojawiło się bardzo wiele nowych materiałów i środków chemicznych, a nawet całych systemów retrakcyjnych, które wzbogacają tradycyjne metody wykonania tego zabiegu.