DSC90

48

Danuta Nowakowska

skurczu naczyń w wyniku aktywacji alfa-adrenergicznego receptora w ścianach naczyń krwionośnych, co w rezultacie zmniejszenia objętości tkanek rl?iy(_a brzeżnego. Jest najbardziej efektywna w przypadku drobnych naczyń krwionośnych i jednocześnie najmniej uszkadzająca tkanki przyzębia. Należy jednak pamiętać, że wszystkie przeciwwskazania dla adrenaliny stosowanej jako lokalny anestetyk odnoszą się też do jej zastosowania jako środka retrakcyjnego, ponieważ ogólna absorpcja adrenaliny z rowka dziąslowego jest prawie tak gwałtowna jak iniekcja domięśniowa, a nici zawierają stosunkowo dużą jej dawkę. Dla przykładu około 50 razy więcej jest adrenaliny w 1 calu nici (około 1,0 mg) niż w 1,8 ml strzykawce zawierającej ten środek w stężeniu 1:100 000. Według badań Hansena i wsp. [5] około jedna trzecia lekarzy dentystów, używających niri retrakcyjnych nasączonych adrenaliną, zaobserwowała u swoich pacjentów tzw. „syndrom adrenaliny (epinefryny)”, który polega na wywołaniu i nasileniu przyspieszonej akcji serca, wzroście ciśnienia krwi, niepokoju i względnym dyskomforcie. Nici, bądź innych materiałów, np. kuleczek z waty, nasączonych tym środkiem, nie należy stosować także u pacjentów chorych na cukrzycę i z nadczynnością tarczycy, przyjmujących niektóre leki, np. beta-blokery, leki przeciwciśnieniowe, trójcykliczne leki przeciwdepresyjne, leki stosowane w chorobach tarczycy oraz w znieczuleniu ogólnym z zastosowaniem halotanu [42—44]. Działanie adrenaliny nasila się, gdy dziąsło brzeżne zostaje uszkodzone podczas preparacji zębów lub jednocześnie zakłada się kilka nici impregnowanych adrenaliną oraz u pacjentów uczulonych na ten lek. Bezpieczniej wówczas jest posłużyć się nićmi nasączonymi aminami sympatykomimetycznymi lub astringentami.

Aminy sympatykomimetyczne używane na co dzień w laryngologii i okulistyce, mogą być z powodzeniem stosowane jako alternatywne środki retrakcyjne. Mają podobne działanie do adrenaliny, ale wykazują minimalne działanie uboczne, mają też odpowiednie pH [20],

Astringenty to wodne roztwory soli metali, których mechanizm działania na tkanki przyzębia polega na precypitacji protein tkankowych oraz na efekde wysuszenia. Strącanie białek fizycznie zmniejsza krwawienie co powoduje, że środki ściągające są użyteczne jako hemostatyki. Jednak zdenaturowane proteiny mogą także opóźniać gojenie. Zgodnie z przeglądem amerykańskich farmakoterapeuty-ków, przeznaczonym dla protetyki stomatologicznej, opublikowanym przez Felpel w 1997 r. do astringentów używanych w celu retrakcji dziąsła brzeżnego można zaliczyć: octan glinu (roztwór Burowa), chlorek glinu i siarczan glinu oraz chlorek cynku i siarczan żelaza [45]. Ponadto jako czynniki hemostatyczne są wymienione: chlorek glinu, siarczyn żelaza (płyn Monsela), kwas taninowy i inne. Spośród roztworów retrakcyjnych i hemostatycznych akceptację Council on Dental Therapeu-tics American Dental Association (ADA) uzyskały tylko dwa preparaty: chlorek glinu do impregnacji nici retrakcyjnych i jako środek hemostatyczny oraz siarczan żelaza wyłącznie jako roztwór retrakcyjny. Pozostałe astringenty, takie jak: siarczan glinu i chlorek cynku mogą być użyte do impregnacji nici retrakcyjnych.

W Polsce, jak wykazały badania Nowakowskiej i wsp., w 2004 r. do najczęściej używanych środków chemicznych należał chlorek glinu w różnych stężeniach (tab. 3) [6].