DSC85

g¹

Iccznie ni to magią, ni to religią. Trudność stosowania tej ^{tną SP}° ako kryterium dostrzegli kontynuatorzy teorii magii n^kheima, Mauss i Hubert, pisząc: „Nie trzeba przeciwstawiać ^DU[visk magicznych zjawiskom religijnym: w zjawiskach reli-rnvch przejawia się wiele systemów należących bądź do religii, bądź do magii i jeszcze innych; np. to, co nazywamy dywinacją (wróżbiarstwem) i folklorem — to układy zjawisk religijnych, podobnych do podanych wyżej. Ta klasyfikacja odpowiada złożoności faktów i różnorodności stosunków historycznych magii i religii”⁸.

Postawienie sprawy przez pierwszego zawodowego socjologa było ostre. Mobilizowało do weryfikacji. Z gromady uczniów Mauss i Hubert podjęli się przebadania magii w cywilizacjach niepiśmiennych, Granet w cywilizacji chińskiej, a Grenet i Bou-langer w greckiej. Znaleźli się jednak i tacy, jak Berr, Levy-Bruhl i Delaporte, którzy wbrew mistrzowi ośmielili się twierdzić, że religia i magia częściowo pokrywają się ze sobą.

Najwięcej uwagi poświc Hi magii dwaj najbliżsi uczniowie Durkheima, wzmiankowan już Hubert i Mauss. Podkreślali obcość magii w stosunku do uznanych dóbr społecznych. „Brakuje jej formalnej przynależności .y- społeczeństwa. Praktyki magiczne są odprawiane poza nim i " ria się z niego wyłamuje”⁹. Z dalszych rozważań wypadł im wniosek frazerowski: magia jest rodzicielką nauki i techniki! Przecież one tak samo nie oglądają się na żadną uznaną świętość, na opinię społeczeństwa, a jeżeli dziś cieszą się faworem, to po diugim boju, po wykazaniu się szeregiem zasług, i to nie ze strony wszystkich wierzących ludzi. Warte przeczytać in extenso ciekawą i zbieżną z „antropologami” ty-^pu tylorowskiego wypowiedź:

dziaf ^Sll^{lad magU Wchodzą mit}y- których proste powtarzanie d^a siła    ^{a na}<*to pojęcia, takie jak substancja, przyro

dę bozd ^yr ^{1 dynamis}’ ^których ugruntowanie wydaje się na nak ani t* ^USy^^ne’ ^{ze zaane}ktowały je nauka i technika. A jed-jest tak WYs^k¹/’ ^ ^abstrakc3^e> których wartość praktyczna ¹ nieodzowne!    T*^{1 po prostu} Przedmiotu jednomyślnej

^mky, nie wydaia^iJ ^Sp°^łeczenstwa- Wreszcie... te pojęcia i te ⁿ°ść praktyk c? ^ą •^{ę miec u} P^ocJstaw pojęcia świętości. Skuteczni, pewność nnf¹⁶ •^{yłaby przeto te}g° samego rodzaju, co tech-

^P jęc i mitów tego samego rodzaju, co nauki?”¹⁰