DSC36

ło?

nauczyciela, które ogranicza \ię do zachęcania do demokracji Nic należy równic/ oczekiwać, że dostęp do wiedzy jest czymś Łatwym i w naturalny sposób prowadzi do zbudowania racja nalnej inteligencji uwolnionej

.1 Wa----

*o

lnu)wii

Ciel zachowuje się na prowad/om niokracji Tryumfu ..cywilizacji"	:j przez siebie lekcji, czy nauczając stosuje się do zasad dc-i demokracji nic zapewni urno nauczanie naszych dzieci
jakie przy lej okazji nauczyciel przekazuje wartości. Od tego sposobu nauczania zależy, czy
Komentarz do:
lUMnZni nmournnicC to Co Psnł śtlm muł pod |on« IScrws/ri \V--t. $«u!"*ct * swoun .tziefc l,i
. ('ęMMfłf i«|a^ iAju
i,,,:-, i , PUidr* Pip, imi, oi	r. 918) NąfwiraZMi ta wiwradi — zo—ła adnza— Intrkktuah-
	ansa wartości, które są nam bliskie. KoMrultywuym wa—kicm *y-togbby byc rezygnacja i tryumfalir—i i rarozamutoso i dążenie
/ •ypwwfl n n
w kierunku uni»crvftli/n)u. kltfy potii	ika polegać na rezygnacji r prób podporządkowania v>bie m>ch Iw
w rozdziale 14 /Mwv —rwrrsabr—i
•'•Natrafiłem na tekst l.‘. Oapteidr.	wpis my kdka —enccy przed t—crcią w 1940 r /ostał on wydany
Ncuchiicl. S/wijcaria, 1974). Jest to p	raca bardzo odwal— pohryczaie. Z—ane um treści br/nuą bardzo
	Ikie przrionaau i neguje «ns wałki W rzeczyws—aa takie mysi—e
skłania się w kierunku prawa lilniejszeg	o. fbpmdł pmowujwta m postawę, którą aujnp—ijmw
	1 airmr Qąj aMś awł >11—1 zjs—r p—nb»
strzegąc tak opisane ja sady*, jako pn
	mm. U Cert hm 1917). Ckpmdt ukazał regały, które umoz&wu-
ick%i icfo iidkicto pcdHDii i praż tu	motta go traktować jako jego .intcJekiualny testament*. Fakt ten po-
Strzegom jako symboliczny Wskazuje or btycznymi na gruncie pedagogiki 1Podoboa penoektswa icst ranvw	i aa niezbędno* pndjęoa rtflcisp nad zagadną— etyczny— i po •atu w ostatniej pracy Cornrllusj CasiorMis U mnjł monrk. La
cinrfam Jt- t;/.-,* III. (l.c Seuil. Pam. 1990). Autor pn/c. zc demokracja jest budowana na tuzie stos©-

wanta racjonalnej argumentacji, ale nie można zakładać. że wszyscy zaczną w sposób racjorjlny przedstawiać swoje argumenty i nie można odr/ucac czyichś wypowiedzi dlatcgi* żc mc tpehnają kryteno* racjonalności. Autor widzi potrzebę tworzenia instytucji, nawiązując do .umowy społecznej’ Kwya które —ażliwwlyby uc/enic się racjonalnej argumentacji, laik instytucje. gdyby pomysł wdało w zrealizować, mogłyby umaili muc uzyskanie przez Jednostką samodoetootci i w ten sposób przyczywoC uę do »zro*tw uczestnictwa m iprawuwjom władzy (sir. IJS) Uważam. Ze romjaw —tlenu w rym kir runku jesl cenne ł modę dużyC .wychowania do demokracji'.

pownułM. w charakterze rekompensaty, moźłńtość ideniyfitocji / wytworem. iu Którego kvtah me miał wpływu. To nie jest dobra metoda. Droga do uniwersalizmu prowadzi poprzez zaakceptowanie indywidualności każdej osoby i poprzez wysiłki, aby punkt widzenia Każdej osoby mógł znalezc swoje miejsce, przy równoczesnym zachowaniu wspólne uznanych .reguł SD'"-Uniwersalizm nic polega na niszczeniu różnorodności ale na budowie społeczeństwa pluralistycznego, w którym ekspresja rożnie prowadzi do budowy solidarności międzyludzkiej. W warunkach szkolnych wymiar uniwersalności tworzy właściwa struktura komunikacji międzyludzkiej /budowanie takiej struktury daje ka/demu możliwości wypowiedzenia się i możliwość usłyszenia wypowiedzi drugiego człowieka, co jest niezbędnym warunkiem rozwoju¹’¹.

Mówiąc innymi słowy uważam. Ze nic można budować demokracji poprzez oddziaływanie społecznych. Demokracja może zostać zbudowana jedynie, gdy nauczycie

ucznia i stara się stworzyć podstawy organizacji pracy zespołowej. Ramy organizacyjne powinny umożliwić uczniom wspólne działanie, z zachowaniem wzajemnego uznania podmiotowości. Każdy z uczniów może odrzucie IflM ofertę nauczyciela, ale jeśli ja przyjmie, wów-czas może odczuć czym jest wolność umożliwiająca zachowanie własnej indywidualności.

Polityku nic kłóci się z pedagogiką. Jest wręcz odwrotnie. Pedagogika stwarza warunki do wzrostu dojrzałości politycznej. Polnyki trzeba się uczy ć w szkole i to w ramach tego co stanowi o jej specyfice, czyli w ramach nauczania. Umieszczenie wychowania politycznego na peryferiach działalności dydaktycznej, prowadzi do dewaluacji znaczenia polityki. Szkoła pełni funkcje uspołeczniające, a uspołecznienie zawsze jest nauką .zachowań politycz* nyclf, nawet wówczas gdy deklaruje się apolityczność. Gdy piszę, że nauka demokracji dokonuje się na zwykłych lekcjach nie oznacza to, że chciałbym je przekształcić w popisy rozdyskutowanego parlamentaryzmu, czy prowadzić w klasie nieustanne kontestacje. Chodzi oto, aby w ramach nauczania, w dydaktycznej praktyce następowała promocja wartości demokratycznych.

Ważne są również działania promujące bezpośrednio zachowania demokratyczne. Nauczyciel może podejmować eksperymenty demokratyczne, w ramach społeczności uczniowskiej. Mogą to byc rady uczniów"¹, wybór delegatów, konsultacje lub publiczne dyskusje. Takie przedsięwzięcia unikną formalizmu, jeśli nauczyciel będzie dbał oto. aby uczestnicy umieli zaakceptować płynącą pod ich adresem kryty kę. Zadaniem nauczyciela jest c/uwunic nad tym. aby wymiana poglądów była rzeczywiście demokratyczna, aby nikt z uczestników dyskusji nie wywierał na innych presji. Celu lego nic uda się osiągnąć natychmiastowo. Konieczne jest zachowanie czujności. Każdy z uczestników dyskusji powinien w sobie samym .wytropić’ skłonności do tego. aby własne zdanie uczynić niedostępnym dla krytyki innych i w taki sposób zapewnie sobie hegemonię. A sposoby na zapewnienie sobie hegemonii są wielorakie. Mogą to być groźby potencjalnej przemocy lub odwołanie się do pozycji autorytetu. Można posługiwać się milczeniem, za którym ukrywają się zamaskowane pogróżki. Można uprawiać pochlebczą demagogię lub straszyć zepchnięciem na pozycję kozia ofiarnego. Rozliczne są formy wypowiedzi mających charakter totalitarny, które starają się zapewnić mówcy dominację, poprzez uniemożliwienie poddania swojej wypowiedzi pod krytyczne spojrzenie otoczenia. Sposoby dominacji mogą być rozliczne, potężne i przebiegłe. Do ich zwalczania konieczne jest pełne zaangażowanie nauczyciela, który nie powinien mieć złudzeń, żc samo stworzenie forum dyskusyjnego automatycznie będzie prowadziło do rozwoju demokracji.

Demokracji nic można traktować jako ukształtowanej raz na zawsze, zdolnej do trwania samej przez się. niezależnie od wysiłku jednostek. Niezbędny jest stały wysiłek jednostek w celu zachowania demokracji Szkoła może mieć swój wkład w budowę demokracji, a największy wpływ na naukę demokracji ma indywidualny styl pracy nauczyciela, to jak nauczy

1% twojej ostatniej książce Smffttóar    tu auirr. (lc Seuil. Paru. 1990) P. Klcocur analizuje tezy

llabcrmas a dotyczące komunikacji międzyludzkiej Według RJcocur a usług* Hakcraa* a jo* stworzenie teorii umożliwiającej refleksje nad ko—miłują międzyludzką, w której wg—itnłaqa racjonalna jest ukaz> na jako przejaw formowania się dążeń —matazycznych. W ncezysnstoSci jednak, u podłoża mg—itacji stosowanych przez jednostki Ic/ą subiektywne przekonania zakorzenione w konkretnej sytuacji. Racjonalną argumentację można postrzegać, jako ten element porozumiewania się. który należy budować i który stanowi element równowagi w stosunku do subiektywnych poglądów jednostki Kkora oowio.uniwmainoki pożo Mającej w kontekście' (*r. 3.161 aby podkreślić, że .zauda uniwersalności’ uM»nu «C poprzez kanAtay poglądów i poprter złorono* sytuacji. Zasada unrwmatnosci m« jest czymś co mogłoby byc oderwane od uwarunkowań emocjonalnych i społecznych, którym podlega jednostka. Uniwersalizm jesl budowany poprzez zaakceptowanie uwarunkowań związanych z konkretnym momentem historycznym, czy w perspektywie indywidualnej poprzez zaakceptowanie konkretnych awannkowanjedaotfki Na Kj drodze, motta uzyskać Równowagę pomiędzy racjonalną argumentacją a subiektywnymi przekonana— jednostki. T» i—nawaga Jest chwiejna, trudna do osiągnięcia, ale jesl czy mś bardzo ważnym, specyficznie ludzkim.