DSC68

179

Innnwncjc i postęp techniczny

wszystkie praktyczne zmiany w działaniu i wytworach, które mają istotne zna-czcńic w produkcji dóbr i usług. Tutaj zajmujemy się wyłącznie innowacjami technicznymi.

W literaturze można spotkać szerokie i wąskie pojmowanie innowacji. W ramach pierwszego ujęcia innowacja jest utożsamiana z nowością. Wówczas pojęcie innowacji odnosi się do każdego dobra, które jest postrzegane przez kogoś jako nowe. Takie też definicje podawane są zwykle w słownikach.

Natomiast drugie ujęcie zakłada, że nie każdą nowość można traktować jako innowację. Przyjęto tu powszechnie definicję mówiącą, że innowację stanowi „pierwsze handlowe wprowadzenie (zastosowanie) nowego produktu, procesu, systemu lub urządzenia”². Takie pojmowanie innowacji dominuje i jest zazwyczaj stosowane na potrzeby teorii. W badaniach empirycznych zaś czasem przyjmuje się ujęcie szerokie.

Dwa zasadnicze rodzaje innowacji technicznych to:'

1)    innowacje produktowe (nowe produkty) oraz

2)    innowacje procesowe (nowe procesy technologiczne). J

Innowacje techniczne są rezultatem procesów innowacyjnych, które obejmują prace badawczo-rozwojowe i wdrożeniowe prowadzące do powstania innowacji. W literaturze można znaleźć opisy różnych typów modelu procesu innowacyjnego, charakterystycznych dla gospodarki wysoko rozwiniętych krajów kapitalistycznych. Zacznijmy od modeli tradycyjnych.

Wczesne modele procesu innowacyjnego kładły nacisk na przyczynową rolę osiągnięć naukowo-technicznych (odkryć, wynalazków) i były — generalnie biorą,: - liniowe. Ten typ modelu przedstawiony na rys. 11.4a określa się jako model innowacji „pchanej” przez naukę. Zgodnie z nim osiągnięcia w sferze badan podstawowych prowadzą do rozwoju techniki przemysłowej, która z kolei powoduje wypływ nowych produktów i procesów technologicznych na rynek. Tak było np. w wypadku fotografii rentgenowskiej w medycynie. Model ten zakłada bardziej lub mniej pasywną rolę użytkownika, a rynek jest po prostu „odbieralnikiem" rezultatów naukowo-technicznego wysiłku przedsiębiorstwa.

fi Aby osiągnąć sukces, opierając się na tym modelu, przedsiębiorstwo musi przede wszystkim śledzić rozwój badań podstawowych i samo utrzymywać dość znaczny potencjał prac rozwojowych. Podstawowym założeniem modelu jest, że „więcej li • l<" (badania i rozwój) znaczy „więcej innowacji”. Polityka bazująca na takim modelu kładzie nacisk na czynniki podażowe (nowe rozwiązania naukowo-techniczne). ignorując w zasadzie rolę czynników popytowych, tj. rynku.

Od połowy lat sześćdziesiątych, głównie pod wpływem rosnącej liczby anali/ empirycznych i opisów ówczesnych innowacji, zaczęła być akcentowana

Oi Irtoiun. The /.. ononnes of bulustria! Innovcilion. F. Piner, London 1982.