DSC 80

tychczasowy strój, rodzaj życia i prostotę mnicha. Osiadł w podmiejskim Marmoutier, gdzie żył wraz ze swymi księżmi wśród mnichów jako jeden z nich.

Mnisi istnieli wprawdzie w Galii przed Marcinem, ale z nim dopiero zaczyna się właściwie wielki ruch monastyczny w kraju, który w następnych stuleciach i w pełnym średniowieczu miał odegrać podstawową rolę w rozwoju zachodniego monastycyzmu. Według Sulpicjusza Sewera na pogrzebie św. Marcina znalazło się około dwóch tysięcy mnichów. Ch. Courtois, kompetentny historyk współczesny, nie wątpi w prawdziwość tej cyfry, i to mimo uwagi, że w uroczystościach pogrzebowych brać mogli udział jedynie mnisi z okolic Tours. Dzięki Sulpi-cjuszowi dotarło do nas nieco danych o klasztorze w Marmoutier, w którym odwiedzał on św. Marcina. Była to właściwie uboga wioska okolona płotem, złożona z około osiemdziesięciu drewnianych chat czy grot skalnych, zapewniających osobne pomieszczenie każdemu z mnichów. W centrum znajdował się kościół św. Piotra i Pawła oraz duża chata przeznaczona na posiłki. Marcin był niezwykle surowy na punkcie phństwa Sulpicjusz opowiada, jak to kiedyś, gdy klasztor znajdował się w katastrofalnej sytuacji wobec braku środków na życie i ubranie, Marcin przeznaczył otrzymaną właśnie dużą sumę na wykup niewolników. Cechą bardzo charakterystyczną Marmoutier była wspólnota księży i świeckich, wspólnota braci — jak często Sulpicjusz określa mnichów — oparta na wspólnych modlitwach czy wspólnym spożywaniu posiłków. Bracia-kapłani dopomagali Marcinowi w jego niezwykle gorliwym i czynnym apostolstwie, w jego funkcjach duszpasterskich i misyjnych, bracia-świeccy pracowali. kopiowali rękopisy.

Wpływ Marcina sięgnął daleko poza okolicę Tours, czy to poprzez jego uczniów, nierzadko powoływanych na biskupstwa, czy przez bezpośrednie oddziaływanie. W jego kręgu znaleźli się na przykład dwaj przedstawiciele arystokracji galo-rzymskiej, przejęci ascetycznymi ideałami chrześcijaństwa. Urodzony w Bordeaux w roku 353 Paulin, wysoki dostojnik cesarstwa, około czterdziestego roku życia sprzedał swe posiadłości, rozdał pieniądze, osiadł w Noli, w Kampanii, przy grobie św. Feliksa męczennika i tu wraz z żyjącą z nim jak siostra żoną oraz rosnącą grupą towarzyszy stworzył klasztor. Podobnie jak w przypadku Augustyna, biskup udzielił Paulinowi święceń kapłańskich na żądanie ludności, przy czym jednak nowo wyświęcony zastrzegł sobie niezwią-zanie z żadnym kościołem. Również autor żywotu Marcina. Sulpicjusz Sewer, sprzedał u schyłku IV wieku swe dobra, zatrzymując tylko jedną posiadłość wiejską, Pri-muliac. i zamieniając ją na klasztor. Rychło tworzy się cała grupa dzieląca jego życie. Ideałem jej jest Marmoutier. Przyjacielskie więzy łączą Primuliac z Nolą, a zachowana korespondencja daje wgląd w zainteresowania i wysoką kulturę obu środowisk.

We wspólnotach galijskich kręgu Marcinowego uderza kilką cech, które okażą się następnie trwałymi w zachodnim monastycyzmie. Tak więc życie anachoreckie jest tu od początku związane z życiem wspólnym w niezbyt wielkich braterskich wspólnotach. Przede wszystkim zaś odejście od świata ma charakter chwilowy: rezygnuje się z niego na czas pewien dla wypełniania obowiązków wobec ludzi. Sulpicjusz świadomy jest inności tego życia od przeważającego na Wschodzie. W jego oczach tryb życia, jaki prowadzi święty Marcin, zarazem asceta i człowiek głęboko, konkretnie w swą współczesność zaangażowany. stoi wyżej od typu życia reprezentowanego przez wschodnich anachoretów.

Doświadczenia i sformułowania ludzi takich jak Kasjan, Benedykt. Augustyn. Marcin z Tours oraz stojących za nimi środowisk wytyczyły, obok wpływów idących bezpośrednio ze Wschodu, drogi rozwoju monastvcvzmu zachodniego. Fragmentaryczne dane źródłowe nie pozwolą nam nigdy na przedstawienie tego rozwoju u schyłku starożytności i we wczesnym średniowieczu w cvfrach. Wystarczają jednak całkowicie dla ogólnego ukazania masowości ruchu we wszystkich kraiach zachodnich. Mo-nastycyzm staje się zjawiskiem masowym równolegle niejako do szerzenia sie chrześcijaństwa w całym społeczeństwie. Na terenie Galii udało się stwierdzić gwałtowny wzrost liczby terenowych klasztorów w ciągu VI w’eku. a więc w okresie stabilizowania się tam opierającej się tak wyraźnie na katolicyzmie państwowości Franków. Dla roku mniej więcej 600 da się ustalić w Galii lista około 215 klasztorów, przy czym ze względu na nie-

85