DSC�93 (2)

ziri (Tulę) itp.¹⁴ (i to właśnie potwierdza jego niepigmejskic pochodzenie) pojawia się również u Buszmenów w brzmieniu Thora^,5; tym samym imieniem posługuje się też plemię Tati albo Masarwa (Buszmeni północno-wschodni z Kalahari) dla oznaczenia Istoty Najwyższej, rządzącej deszczem i piorunem, dobrą i złą pogodą, dawcy obfitych plonów albo też głodu ^I6.

Zbliżona do Thory jest Istota Najwyższa Buszmenów, zwana Kaang¹⁷ (iKaggen u Khamów z Kraju Przylądkowego, Cagn u Buszmenów maluckich). Cagn dowiaduje się o ludzkich uczynkach pośrednio, mówią mu o nich niektóre ptaki^lft. Właściwa wszystkowidząca wszechwiedza jest udziałem jedynie Istoty Najwyższej Buszmenów północno-zachodnich, Khu, Khuva, Huve (która karze przy pomocy zjawisk meteorologicznych), a przede wszystkim obdarzony jest nią Erob, bóstwo plemienia Otjimpo-lo-Khun („wie wszystko”)^,9.

Thora ma przeciwnika imieniem Khauna. Imię to pojawia się też u Hotentotów, w brzmieniu Gauna-b, i również oznacza przeciwnika Istoty Najwyższej, Tsuni-Goam. Tsuni-Goam, albo Tsu-i-Goab, nazywany początkowo po prostu Khub — wódz, pan (Hahn, s. 127), jest „sędzią, który wszystko widzi” (Hahn, s. 149), a przedmiotem jego wszystkowidzącej wszechwiedzy są ludzkie uczynki: „O, Tsu Goa, ty jeden wiesz, że jestem niewinny”; „Czyńcie, co chcecie, ale poznacie, spotkacie Tsui-Goab” (który przejrzy wasze uczynki i ukarze was) (Hahn, s. 62). Z drugiej strony Tsui-Goab jest bóstwem niebiańskim: przebywa w niebie czerwonym, Gaunab natomiast — w niebie czarnym (Hahn, s. 61, por. s. 124, 126). Mamy tu więc specyficzny przypadek organicznego związania wszechwiedzy boskiej z niebiańską naturą bóstwa.

Hotentoci żyją nie jak Buszmeni z łowów i zbieractwa, ale hodują bydło, przejawiając w tym odległe powiązania z większością ludów pasterskich Afryki północno-wschodniej, od których Brehotentoci zostali oddzieleni, bowiem wcisnęły się między nich ^d plemiona Bantu. Właśnie u Chamitów i Chamitoidów (oraz Bantu) z północnego wschodu Afryki spotykamy typowy dualizm uraniczny „Nieba Czerwonego” (Białego) i „Nieba Czarnego (p. dalej, rozdz. I, p. 5), podobnie jak u Hotentotów.

37

• ~~ WizechwUdM bogów