DSC�22 (2)

dwóch krokodylach, nie tak dziwaczny jak Bes panteos ani tak przeładowany elementami zwierzęcymi, ale wyobrażony wedłu tego samego schematu, z ramionami (dwoma tylko) rozpostartym* tym samym gestem i dzierżący w dłoniach takie same figurki zwierząt (węża, skorpiona, lwa, gazeli), z cokołem pokrytym wizerunkami węża uroboros i innych zwierząt ^,32. Te same na ogół zwierzęta spotykamy na figurkach Bes panteo; są to zwie-rzęta drapieżne lub jadowite. Wizerunki „Horusa na krokodylach” były najpotężniejszym środkiem chroniącym przed ukąszeniami tych czy innych wyobrażonych na figurze zwierząt. Wierzenie to jest bardzo stare, ślady jego odnajdujemy już w Księdze Umarłych i w Tekstach Piramid ¹³³. Płyty i słupki wotywne miały moc magiczną dzięki postaciom na nich wyobrażonym ¹³«. Wystarczało mieć taki słupek w domu, aby wszelkie gady i inne niebezpieczne zwierzęta trzymały się odeń z daleka. Niektóre posążki, jak np. ów bazaltowy z Luwru (stojący mężczyzna trzyma przed sobą w obu rękach stelę z wizerunkiem Horusa na krokodylach)¹³⁵ albo posążek Zedhera w Kairze (mężczyzna siedzący z opartą o kolana stelą wyobrażającą Horusa na krokodylach) ¹³⁶, albo szereg innych¹³⁷ są całkowicie pokryte figurkami i napisami: napisy zawierały potężne zaklęcia przeciwko ukąszeniom jadowitych gadów; tę samą rolę spełniały i wizerunki; wystarczało je obmyć, aby woda nabrała ich mocy magicznej i zebrana w specjalnym zagłębieniu podstawy mogła być użyta do celów leczniczych ¹³⁸. Wśród wizerunków wyrytych na posążku Zedhera „wybawcy” (taki epitet przydany był do jego imienia) znajduje się też Bes panteo (z niespotykaną ilością łebków zwierzęcych po bokach twarzy, siedem z jednej strony i sześć z drugiej). Na „steli Metternicha” (z czasów Nektanebo II, ok. 358 340 r. p.n.e.), najważniejszym tego rodzaju zabytku ^l39, postać Horusa na krokodylach na przedniej płaszczyźnie steli (fig. 4a) ma nad głową szeroką twarz Besa, podobną do maski. Na płaszczyźnie tylnej (fig. 4b) widnieje u góry mała postać „Besa panteo”, czyli, jak już wiemy, Harmerti, „Horusa z oczyma , pomiędzy dwojgiem adorujących oczu (uzat), czyli, jak wyjaśniają napisy, „oko prawe” i „oko lewe”, słońce i księżyc, dwoje oczu kosmicznych Harmerti, boga niebios ^uo.

Inny wariant tego samego typu odnajdujemy w posążkach

64