DSC�49

Że koncepcja Filona nie jest czysto fantastyczna, świacie

0    tym monety z Byblos ze skrzydlatą męską postacią⁴, _a jeszcze bardziej inne monety, z Mallos w Cylicji ⁵, na których postacie męskie i kobiece, jednako uskrzydlone, są przedstawione w locie w obu rękach trzymają okrągłą tarczę z zaznaczonymi na niej promieniami (fig. 14, 15, 16), czyli gwiazdę®, co charakteryzuje jc jako bóstwa gwiezdne, może planetarne. Monety z Mallos pochodzą z okresu przcdhcllenistyczncgo, ok. 425—385 r. p.n.e okresu przeważających wpływów kultury semickiej, „syro-fe-nickiej”, przed penetracją kultury greckiej. Na monetach z Mallos wśród skrzydlatych, dzierżących gwiazdę figurek jest jedna (fig. 15), różniąca się od innych tym, że ma czworo rozpostartych skrzydeł zamiast dwojga i głowę o dwóch brodatych twarzach⁷; tak właśnie powinien wyglądać El Filona ze swoim „czworgiem oczu, dwoma z przodu i dwoma z tyłu”.

Filon jest euhemerystą. Według niego, z wyjątkiem Beelsza-men, „władcy nieba” (p. niżej), który jest z natury bogiem istniejącym dawniej niż rodzaj ludzki, wszystkie pozostałe bóstwa religii fenickiej (a także egipskiej, greckiej itd.) były niegdyś ludźmi i zostały zdeifikowane po śmierci. El po śmierci stał się Kronosem, bogiem planety Saturn⁸. Skrzydlata postać o dwu twarzach na monetach z Mallos mogłaby być właśnie Elem-Kro-nosem, czyli bogiem planety Saturn, w chwili gdy leci do nieba, dokąd niesie tę planetę.

Ale dlaczegóż właśnie Saturnowi (a raczej bogu tej planety)

1    tylko jemu jednemu spośród wszystkich planet i innych gwiazd miano by przypisywać dwie twarze postaci na monetach z Mallos i czworo oczu Filonowskiego Ela-Kronosa? Wielogłowość i wielooczność, jako naiwny wyraz ikonograficzny wszystkowi-dzenia (wszechwiedzy), dotyczy, jak widzieliśmy wyżej i jeszcze w dalszym ciągu zobaczymy, przede wszystkim boga słońca. Planeta Saturn, najbardziej od ziemi oddalona, poruszająca się po największej orbicie, uważana była za pierwszą i najpotężniejszą z planet⁸; może dzięki czołowej pozycji porównywano ją często ze słońcem, uważano niemal za słońce nocy ¹⁰. W tym utożsamianiu Saturna ze słońcem tkwi coś więcej niż prosta transliteracja El na Helios ¹¹ bądź też błędne pomieszanie Kronosa z Chro-nosem-Czasem, który, podobnie jak słońce, jest mścicielem złych