DSC�94

Oprócz Tary białej i Tary zielonej, dwóch najważniejszych istnieją jeszcze Tara żółta (Bhrkuti), Tara niebieska (Ekajata^ Tara czerwona (KukUrukulla) i inne, każda z trzecim okiem albo też z trzema—czterema głowami, czasem z trojgiem oczu. spo, tyka się także wyobrażenia „o tysiącu głów i tysiącu ramion” Jako emanacje wielu buddów i bodhisattwów figurują w bud-dyzmie mahajanistycznym liczne bóstwa pochodzenia hinduistycznego (siwaicznego), a nawet barbarzyńskiego (np. w Tybecie), zwłaszcza w kategorii „bóstw opiekuńczych” (hztade\ata) u i w grupie ośmiu „strażników prawa” (Dharmapala) ⁷«. Ikonograficznie postacie te wyobrażane są zazwyczaj z trzecim okiem na czole albo z rozmaitą ilością głów o mniej lub bardziej przerażającym wyglądzie — w związku z ich rolą odpędzania i trzymania z dala demonów i innych nieprzyjaciół religii. Spośród „bóstw opiekuńczych” Sanwara (Heruka) i Kalacakra mają przeważnie po cztery głowy z dwunastoma oczami⁷⁷; Hevajra ma zwykle siedem albo osiem głów, każdą z trojgiem oczu ⁷⁸. „Strażnicy prawa” (Vajrapani, Yama, Kubera, Mahakala i inni) mają po troje oczu albo trzy głowy, czasem cztery albo więcej⁷⁹. Ja-mantaka (Vajrabhairava), jedna z emanacji bodhisattwy Man-dżuśri, ma aż dziewięć głów ⁸⁰. Jeden z Dharmapala jest rodzaju żeńskiego imieniem Devi (tybet. Lha-mo): ona rówmież posiada trzecie .oko; co więcej, mulica, na której jeździ, ma dodatkowe oko z boku; legenda mówi, że oko to powitało z rany zadanej strzałą męża Lha-mo, króla demonów⁷, którego Devi nie zdołała nawrócić; na życzenie Lha-mo rana zmieniła się w wielkie oko, które pozwala jej widzieć wszystkie dwadzieścia cztery⁷ okręgi świata ⁸¹.

Najważniejsi buddowie i bodhisattw⁷ow⁷ie mają zwykle wycielenia żeńskie (siakti), każdy swoje; ikonografia przedstawia ich zwykle złączonych uściskiem (vajra, tyb. yab-yum „ojciec-matka”): siakti ma zwykle trzecie oko, tyle samo głów i taki sam wyraz — (jagodny albo groźny — jak jej towarzysz ^M.

Podobnie i dakini, żeńskie istoty demoniczne niższego rzędu. ( przedstawiane bywają nieraz z trzecim okiem| Parnaśavari. jedna z towarzyszek Tary, ma trzy głowy i dziewięć oczu**-A także wizerunki króla Sron-btsan-sgam-po, który wprowadził buddyzm do Tybetu, mają trzecie oko na czole⁸*.

126