DSC40

2. POPYT. PODAŻ, CENA

2.1. Mechanizm rynkowy

Rynek jest areną gry prowadzonej przez sprzedawców i nabywców. Na arenie tej występują trzy elementy: popyt, podaż i ceny. Elementy te i ich zachowanie kształtują warunki rynkowe, w jakich działają podmioty gospodarcze.

Mechanizm rynkowy jest związkiem przyczynowo-skutkowym, który zachodzi pomiędzy elementami rynku, czyli podażą, popytem i ceną. Każdy z tych elementów ulega bowiem zmianie (zarówno w krótkim, jak i długim okresie), determinując zachowanie pozostałych.

Istotą mechanizmu rynkowego są procesy negocjacyjne i konkurencyjne oraz ukształtowana w ich wyniku cena rynkowa towaru, będącego przedmiotem wymiany handlowej. Mechanizm rynkowy jest regulatorem zdolnym do samodzielnego wyrównywania wszelkich stanów nadwyżek bądź niedoborów rynkowych. W zależności od panujących w danej gospodarce warunków można mówić o konkurencyjnym mechanizmie rynkowym (wolny rynek) lub o ograniczonym mechanizmie rynkowym (rynek regulowany).

Konkurencyjny mechanizm rynkowy występuje wyłącznie na rynku doskonale konkurencyjnym, na którym działa wiele małych podmiotów mających małe udziały w rynku, a zatem samodzielnie niemogących wpływać na rozmiary popytu czy podaży i poziom cen rynkowych. Żadna z indywidualnych decyzji pojedynczego uczestnika rynku nie zachwieje osiągniętą równowagą. Jeżeli jednak na skutek czynników zewnętrznych nastąpią zmiany któregoś z elementów rynku, to samoistnie uruchomi się mechanizm korygujący wszelkie deformacje. W ten sposób konkurencyjny mechanizm rynkowy oczyszcza rynek z ewentualnych nadwyżek i niedoborów.

W sytuacji jednak, gdy na rynku występuje względnie duża liczba producentów wytwarzających dobra tego samego typu (meble, obuwie), które mają jednak swoiste, indywidualne cechy, co pozwala producentom ustalać odrębnie ceny tych dóbr, mamy do czynienia z ograniczeniami mechanizmu rynkowego. Ten rodzaj konkurencji nazywamy konkurencją monopolistyczną. Konkurencja ta ma charakter głównie pozacenowy. Firmy konkurują za pomocą takich instrumentów, jak jakość, opakowanie, reklama, promocja, znak firmowy czy zmiana wizerunku wyrobu.

Ograniczony mechanizm rynkowy pojawiasię w-sytuacji, gdy ceny podlegają uszfywnieniu i nie mogą elastycznie wpływać na usuwanie nadwyżek i niedoborów. Sytuacje takie zachodzą m.in. w przypadku ingerencji państwa w procesy