ekonomika (83)

obcych. Otyli zadłużenia wobec banków, dostawców, budictu ilp. Metod* ta jest w miarę obiektywna, (piyi wartośd przedsiębiorstwa ustalana jest na podstawie ogólnie obowiązujących w danym kraju aa sad rachunkowości. Pod sta w ową wadą określania wartości księgowej przedsiębiorstwa jest to, iż nie uwzględnia się efektywności wykorzystania majątku.

Metoda odtworzeniow* nazywana jest również metodą bieżącego kosztu odtworzenia. Wartość przedsiębiorstwa ustalona tą metodą odpowiada na pyta* nie: ile trzeba byłoby wydać pieniędzy w celu zastąpienia poszczególnych elementów majątku przedsiębiorstwa identycznymi pod względem parametrów technicznych i ekonomicznych. Wyznacza się koszt odtworzenia bieżącego majątku, przy uwzględnieniu aktualnego stopnia jego zużycia. Metoda ta jest o tyle skomplikowana, ze ze względu na dość szybki postęp techniczny w transporcie trudno sobie wyobrazić proste odtworzenie taboru, czy systemów informatycznych, bez uwzględnienia zmian wpływających na efektywność. Poza tym istnieje dość poważne ryzyko uzyskania rozbieżnych wyników w zależno-id od wykorzystanych źródeł informacji (katalogi cenowe, branżowe indeksy cen, indeksy tworzone przez przedsiębiorstwo) oraz poczynionych zalożeó szczegółowych przez zespoły wyceniających.

Metoda likwidacyjna wyznacza wartość przedsiębiorstwa przez określenie sumy gotówki, którą otrzymałoby się przy sprzedaży poszczególnych składników majątku przedsiębiorstwa na rynku, w przypadku likwidacji przedsiębiorstwa, jako podmiotu gospodarczego. Nie wycenia się wówczas firmy jako całego organizmu gospodarczego, ale wyłącznie jej majątek. Ceny możliwe do uzyskania za aktywa przez likwidowaną firmę są zwykle niższe od cen normalnie obowiązujących. Odmianą tej metody jest tzw. quick sale — wartość likwidacyjna obliczona przy założeniu konieczności natychmiastowego zbycia elementów majątku. Metoda ta stosowana jest powszechnie w stosunku do firm będących w stanie likwidacji, a stosunkowo rzadko w przypadku firm działających na rynku. Wartość likwidacyjna stanowi zwykle nieprzekraczalną granicę ustępstw cenowych sprzedającego cale przedsiębiorstwo. Wyznaczanie wartości poszczególnych składników majątku tą metodą jest często wykorzystywane do określenia wartości zabezpieczenia udzielanych kredytów

Podstawową wadą wszystkich metod bazujących na wartości majątku jest brak uwzględnienia przyszłości firmy, a w szczególności jej zdolności do generowania gotówki. Ponadto wycena wartości przedsiębiorstwa transporto-wo-spedycyjnego, posiadającego silną pozycję na rynku, ale w dużym stopniu dzierżawiącą budynki czy magazyny i korzystającą z usług przewozowych wykonywanych przez podwykonawców, byłaby niezwykle niska, chociaż firma posiadałaby olbrzymi potencjał do dalszego rozwoju.

*** TWusjhMMi fi ■ |n~*ntri(~frirn fu i— t 2 Red * Bec1--la T Waśniewski Funda

cja Rozwoju Rachunkowości w Polsce. Warszawa 199*. s. 321-32*

fodstawową metodą bazującą na spodziewanych dochodach przedsiębiorstwa jest metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych (diuount auh flou> - DCF). Przedsiębiorstwo jest tyle warte, ile jest w stanie przynieść zysku w pewnym (np. pięcioletnim) okresie. Dla poszczególnych lat oblicza się przepływy gotówkowe, które następnie dyskontuje się przy określonej stopie procentowej, na którą składa się stopa dyskonta oraz tzw. współczynnik ryzyka. Przy niskiej rentowności produkcji transportowej może się zdarzyć, że wartość firmy obliczona tą metodą będzie równa zeru. Metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych pozwala wyceniać przedsiębiorstwa jako jednostki kontynuujące działalność gospodarczą.

Podejście mieszane powstało przez wypracowanie rozwiązań mających eliminować słabości metod majątkowych i dochodowych. Podstawowym założeniem jest fakt. iż wartość firmy jest sumą wartości majątku i niematerialnego składnika wartości firmy, tzw. goodwilt. wyrażającą zdolność majątku firmy do generowania zysku. Podejście to nie powinno być stosowane do przedsiębiorstw niedochodowych, dla których najkorzystniejsze z punktu widzenia dotychczasowych właścicieli są metody majątkowe .

Do metod rynkowych zalicza się: metody wyceny wielokrotnej za pomocą mnożników rynkowych, z których najbardziej popularna jest metoda wskaźnika cena / zysk (P/E), oraz metody oparte na wielkości dywidendy (w stosunku do firm, których akcje znajdują się w obrocie giełdowym), a także metoda transakcyjna, według której wartość wyznaczają dokonane niedawno akty kupna-sprzedaży podobnych przedsiębiorstw. Istota podejścia mnożnikowego sprowadza się do oparcia wyceny na znanym lub możliwym do oszacowania parametrze (zysk, sprzedaż) odnoszącym się do danej firmy. Najczęściej jest to wartość rzeczywista osiągnięta w roku poprzedzającym wycenę lub odpowiedni szacunek odnoszący się do roku następnego. Wartość firmy jest obliczana jako iloczyn wybranego parametru (np. zysku z ubiegłego roku) i mnożnika danej firmy (np. wskaźnika cena / zysk). W przypadku firm notowanych na giełdzie można skorzystać z publikowanych w prasie gotowych wskaźników, natomiast w przypadku firm nienołowanych można posłużyć się mnożnikami będącymi średnią dla określonej grupy przedsiębiorstw, średnią z branży lub wartościami rzeczywistymi z konkretnych przedsiębiorstw o zbliżonych rozmiarach i profilu działalności^{1 2 3}*⁶.

Wyniki wyceny uzyskane za pomocą różnych metod są jedynie mniej lub bardziej dokładnymi szacunkami wartości. Z różnych powodów nie jest możliwe dokładne określenie wartości przedsiębiorstwa, a jedynie pewnych widełek

1

^1,5 Ekonomika przedsiębiorstw. Zagadnienia wybrane. Red. U Pawłowicz. ODDK. Gdańsk 2005,

2

15-16.

3

^m Ibidem, s. 339-340.