Elementy psychoterapii2

kontaktu pacjent—lekarz, komputeryzacja itp.) zaczęła zwracać większa uwagę na chorobę niż człowieka, stąd problemy natury humanistycznej zostały zepchnięte na dalszy plan. Okazuje się jednak, że postawa taka zmniejsza efektywność leczenia. Obserwacje wykazały, że mechanizmy psychologiczne wpływają na skuteczność leczenia nie tylko w przypadku chorób nerwowych i psychicznych, lecz również na skuteczność oddziaływań biologicznych i farmakologicznych zabiegowych. Badania tzw. efektu.placebo (chodzi tu o zmiany w funkcjonowaniu narządów chorego po podaniu mu zupełnie obojętnych środków) obserwacje te udokumentowały i potwierdziły (por. Leder i in., 1972). Okazuje się, że jeśli kogoś boli głowa i dostanie od lekarza zupełnie obojętny środek, np. witaminę z odpowiednią sugestią terapeutyczną (np. „jest to najnowszy zagraniczny lek na ból głowy"), głowa może przestać boleć, choć związek chemiczny nie mógł zadziałać, bo go w tablet

ce nie było. Pacjentowi ze złamaną nogą o dobrej kondycji psychicznej noga ta zrośnie się szybciej niż analogicznemu pacjentowi np. z depresją. Tak więc znaczenie oddziaływania psychoterapeutycznego odkrywa się nie tylko w przypadkach zaburzeń przystosowania, ale praktycznie rzecz biorąc w leczeniu wszystkich chorób i znaczenia tego nie da się przecenić,:

Po tym krótkim wstępie pora zastanowić się nad samym pojęciem psychoterapii. Odpowiedź na pytanie „czym jest psychoterapia?" nie jest jednak prosta, proces ten bowiem uzależniony jest od wielu różnych czynników: kulturowych, filozoficznych, ekonomicznych, orientacji teoretycznej stanowiącej podstawę uprawiania psychoterapii, rozumienia mechanizmów powstawania zaburzeń itp. „Przy obecnym stanie wiedzy — stwierdza autor najobszerniejszego z opublikowanych w języku polskim podręczników psychoterapii, Stanisław Kratochvil (1974, s. 21) — psychoterapia nieństnieje jeszcze jako jednolita nauka, mająca obowiązujące definicje pojęć, jednolity system terminologiczny i jednolitą teorię". Psychoterapia jest metodą interdyscyplinarną, posługującą się odkryciami z różnych dziedzin nauki, stąd spotykamy się z różnymi sposobami j£j rozumienia i definiowania. Najczęściej mówi si^, ^że psychoterapia iest metodą leczenia za pomocą środków psychologicznych.

\ Wielu autorów uważa, iż podstawowym mechanizmem psychoterapii jest / uczenie się w określonych, sformalizowanych warunkach. Są jednak i tacy, y którzy twierdzą, że psychoterapia „jest zespołem zjawisk zachodzących w trak-! cie wzajemnego związku między ludźmi" (por. Leder, 1973, s. 7), co odpo-I wiadałoby dynamicznie rozwijającemu się w ostatnich latach modelowi psy-j^choterapii humanistycznej.

Nie wchodząc w akademickie dyskusje na temat definicji psychoterapii i można powiedzieć, że jest to metoda oddziaływania psychologicznego mająca | określony cel. Celem tym może być zarówno leczenie różnego typu zaburzeń przystosowania, jak też oddziaływanie zmierzające do korekt jjewjiych są-

196