File0043 (2)

czywistości niedoskonałej tkwić. Myśląc o ustroju dla Polski,, nic można stawiać tylko wymogu, żeby ten ustrój dał się w Polsce zaprowadzić, ale nie mniej silnie należy żądać, aby ustrój ten byi ustrojeni Wielkiej Polski, wielkiej według; sprawdzianu absolutnego.

Cel niższy jest zawsze środkiem do osiągnięcia celu wyższego; często ten środek może być warunkiem koniecznym, ale zawsze posiadać będzie wyłącznie charakter środka. lak samo jest z ustrojem. Ustrój jest środkiem do uszczęśliwienia grupy i jednostek w nim zorganizowanych. Aby te swoje funkcje środka spełnić, musi służyć tworzeniu coraz doskonalszych typów’ charakteru narodowego, wykorzystując do tego tendencje poszczególnych epok. Ta konieczność wykorzystywania uzasadnia ścisły związek między ustrojem a tendencjami epoki. Żeby je wykorzystać jako siły twórcze, trzeba ujawnienia ich w życiu narodu w formie zharmonizowanej z treścią, którą zawierają.

Kpoka nowa posiada, jak to wykazaliśmy, za swe tło zasadnicze pogłębiony nacjonalizm. Jasnem więc jest, iż ustrój nowych czasów musi się całkowicie opierać na narodzie jako jednostce organizacyjnej. Naród musi być tein jestestwem, któremu ustrój wyłącznie służyć będzie. Wtedy będzie bowiem mógł skutecznie realizować szczęście jednostek w nim zorganizowanych, które w nowych czasach jest uwarunkowane pracą dla dobra narodu. O ile zaś ustrój ma służyć narodowi musi się cały w tym narodzie zamykać. Nowoczesny ustrój polityczny ma być organizacją organizmu narodowego. Państwo w naszych czasach musi być państwem, tworzącem zasadniczą część struktury tego organizmu narodowego. Państwo przeto iako ustrój, środek do osiągnięcia szczęścia przez określoną grupę musi realizować rozwój i doskonalenie się danego narodu i to tylko jed nego. Jeśliby zaś chciało realizować rozwój i szczęśliwość kilku narodów, to runie z dwóch powodów. Po pierwsze dlatego, że charaktery poszczególnych narodów są odmienne i u-szczęśliwienie ich odrębnych wymaga środków. Ponieważ zaś państwo jest właśnie środkiem do realizacji dobra narodu, zatem

44