Finanse p stwa Wypych(4 285

<c.aiA€fu<.miic nafmcnciii *->urOTOWym

się z bieżących zobowiązań (możliwie wysoki poziom kapitału obrotowego) i niechęcią do zamrożenia środków pieniężnych (możliwie niski poziom kapitału obrotowego).

W praktyce przedsiębiorstw poziom kapitału obrotowego może być bardzo zróżnicowany. Pełny zakres zróżnicowania mieści się w trzech sytuacjach:

Pierwsza - dodatni kapitał obrotowy (majątek obrotowy - zobowiązania bieżące ### 0). Ta dodatnia różnica oznacza, że część środków obrotowych w przedsiębiorstwie jest finansowana kapitałem stałym - długoterminowo związanym w przedsiębiorstwie i stąd w ciągłej jego dyspozycji tzn. kapitałem własnym bądź częściowo kapitałem własnym i częściowo zobowiązaniami długoterminowymi bądź w pełni kapitałem obcym (kredytami długoterminowymi). Ze względu na bardzo wysoki koszt kredytów w Polsce, przedsiębiorstwa starają się ograniczać je zastępując wypracowanym zyskiem.

Druga - zerowy poziom kapitału obrotowego (majątek obrotowy = zobowiązania bieżące). W praktyce stan idealny może się zdarzyć tylko przelotnie. W wielu przedsiębiorstwach poziom kapitału obrotowego często oscyluje wokół zera.

Trzecia - ujemny kapitał obrotowy (majątek obrotowy - zobowiązania bieżące ### 0). Taka sytuacja ma miejsce wówczas gdy część majątku trwałego finansowana jest zobowiązaniami krótkoterminowymi. Występuje ona dość często wśród firm handlowych. Otrzymują one na bieżąco gotówkę w momencie sprzedaży towarów, gdy tymczasem terminy płatności zobowiązań za dostarczone przez dostawców towary są wydłużone. Powstałe w ten sposób wolne środki pieniężne angażowane są do finansowania majątku trwałego np. nowych pawilonów handlowych, zakupu taboru transportowego itd. Podobna sytuacja pojawia się także poza sferą handlu np. w przedsiębiorstwach produkcyjnych gdzie jest przejawem patologii polegającej na angażowaniu gotówki bezpośrednio z obrotu w inwestycje własne nie bacząc na to, że w krótkim czasie nie będą w stanie ponieść terminowych zobowiązań bieżących. Nie płacą więc niestety przez wiele miesięcy zobowiązań za dostarczone surowce i materiały (jest to jedna z przyczyn zatorów płatniczych). W skrajnym przypadku mamy podobne sytuacje w przedsiębiorstwach, które trwale (lub długotrwale) utraciły zdolność generowania zysku ale bez podjęcia odpowiednich kroków (upadłość bądź restrukturyzacja) prowadzą podobną praktykę tj. niepłacenia zobowiązań aż do skonsumowania aktywów w całości.

Skoro jak już stwierdzono zarządzanie kapitałem obrotowym realizuje się między innymi poprzez oddziaływanie na jego poziom, należy przedstawić sposoby regulowania jego poziomu.

Zwiększenie kapitału obrotowego w przedsiębiorstwie osiąga się dwoma zasadniczymi sposobami:

-    Pierwszy polega na zmniejszeniu stanu majątku trwałego poprzez sprzedaż zbędnych obiektów oraz przez likwidację zużytych obiektów a także w ujęciu dynamicznym poprzez zmniejszenie nakładów inwestycyjnych.

-    Drugi polega na zwiększeniu kapitałów stałych poprzez przejęcie wygospodarowanego zysku na cele rozwojowe, zwiększenie kapitałów własnych lub zaciągnięcie kredytów długoterminowych.

Z kolei zmniejszenie poziomu kapitału obrotowego w przedsiębiorstwie osiągnąć można następującymi sposobami:

-    Pierwszy - polega na zwiększeniu majątku trwałego w wyniku zakupu rzeczowych jego składników i wartości niematerialnych i prawnych, zakupu akcji, obligacji oraz poprzez udzielenie pożyczek innym przedsiębiorstwom.

-    Drugi polega na zmniejszeniu kapitałów stałych w trybie umorzenia akcji lub poprzez pokrycie strat kapitałem zapasowym oraz spłatę zadłużenia długoterminowego.

Zarówno sytuację bieżącą (stan w danym momencie) jak i skutki zarządzania można badać czy inaczej mówiąc mierzyć stosując wskaźniki oceny płynności przedsiębiorstwa. Wskaźniki te - ich konstrukcje i interpretację - omówiono we wcześniejszych partiach skryptu i z tego względu w tej części nie będzie o nich mowy.

2. Zarządzanie składnikami kapitału obrotowego

2.1. Zarządzanie zapasami

Poziom zapasów w przedsiębiorstwie zależy od wielu czynników, w tym od czynników obiektywnych niezależnych, do których można zaliczyć czynniki o charakterze:

285