fizjologia

7. Układ oddechowy

Oddychanie

»/

^v Oddychanie jest terminem określającym dwa procesy:

•    Oddychanie zewnętrzne polega na pobieraniu tlenu i usuwaniu dwutlenku węgla z całego organizmu.

•    Oddychanie wewnętrzne polega na wykorzystywaniu tlenu, wytwarzaniu dwutlenku węgla przez komórki oraz wymianie tych gazów między komórkami a płynem zewną-trzkomórkowym.

Układ oddechowy składa się z narządu, w którym odbywa się wymiana gazowa - płuc, oraz pompy, która wentyluje płuca. Pompę tworzą:

•    klatka piersiowa

•    mięśnie oddechowe zwiększające i zmniejszające objętość klatki piersiowej

•    okolice w mózgowiu kontrolujące mięśnie oddechowe

•    drogi nerwowe przewodzące informacje z mózgowia do mięśni.

Mechanika oddychania

Płuca i klatka piersiowa są strukturami elastycznymi. Płuca pokryte są opłucną płucną, a klatkę piersiową wyściela od wewnątrz opłucna ścienna. Pomiędzy tymi błonami znajduje się niewielka ilość płynu, który zapobiega oderwaniu się tych błon od siebie (podobnie jak trudno oderwać dwa szkiełka połączone wodą).

a)    Wdech jest procesem aktywnym, wymagającym aktywności mięśni wdechowych. Skurcz tych mięśni zwiększa objętość klatki piersiowej. Płuca ulegają rozciągnięciu, spada w nich ciśnienie i powietrze zostaje „zassane" do dróg oddechowych.

b)    Wydech podczas spokojnego oddychania jest aktem biernym, który nie wymaga aktywności mięśni wydechowych. W końcowej fazie wdechu siła sprężystości płuc prowadzi do ich obkurczenia i klatka piersiowa powraca do pozycji wydechowej. Ciśnienie w drogach oddechowych staje się dodatnie i powietrze zostaje usunięte z płuc.

Pojemności płuc

Objętość - ilość powietrza, która stanowi pewną całość niepodzielną z fizjologicznego punktu widzenia.

'Pojemność - objętość złożona, która składa się z większej liczby objętości.

•    Objętość oddechowa (TV) - ilość powietrza napływająca do płuc podczas każdego wdechu (lub wypływająca z płuc z każdym wydechem) (ryc. 7.1.).

•    Objętość zapasowa wdechowa (IRV) - największa ilość powietrza, która może być wciągnięta do płuc podczas maksymalnego wdechu od szczytu spokojnego wdechu.

V

Drogi oddechowe

jama nosowa —► gardło —► tchawica —► oskrzela —► oskrzeliki —► oskrzeliki oddechowe

> przewody pęcherzykowe-► pęcherzyki płucne

67