Układ oddechowy
Oddychanie jest jednym z najważniejszych przejawów życia i polega na pobieraniu przez żywą istotę tlenu z atmosfery i oddawaniu do niej dwutlenku węgla, Tlen, zawarty w powietrzu, jest niezbędny do uzyskiwania przez niemal każdy żywy organizm życiowej energii. Kręgowce, szczególnie zaś ssaki, w tym człowiek, ze względu na swą skomplikowaną wielonarządową budowę muszą mieć osobny system - układ oddechowy -zapewniający sprawne dostarczanie tlenu do tkanek i oddawanie stamtąd do atmosfery dwutlenku węgla (jest to \"oddychanie zewnętrzne\", w odróżnieniu od \"wewnętrznego\", które ma miejsce w tkankach).
Funkcje układu i dróg oddechowych
Zadaniem układu oddechowego w organizmie jest dostarczanie tlenu z płuc do naczyń krwionośnych, wydalanie dwutlenku węgla i pary wodnej, zabezpieczenie doróg oddechowych i płuc przed drobnoustrojami oraz zanieczyszczeniami z powietrza, a także wytwarzanie dźwięków mowy.
Drogi oddechowe mają na celu oczyszczenie, ogrzewanie i nawilżanie powietrza dostającego się do płuc. W tym celu pokryte są specjalnym nabłonkiem migawkowym.
Budowa i czynności układu oddechowego
Układ oddechowy składa się z dróg oddechowych:
• górnych - jamy nosowej i gardła
• dolnych - krtani, tchawicy, dwóch dużych oskrzeli oraz wewnątrzpłucnego drzewa oskrzelowego i płuc Charakterystyka poszczególnych narządów i procesów podczas oddychania:
a) Jama nosowa
- podzielona na 2 połowy przegrodą zbudowaną za kości i chrząstki,
- wokół jamę nosowej znajdują się przestrzenie wypełnione powietrzem tzw. zatoki oboczne nosa,
- od tyłu jama nosowa łącze się poprzez nozdrza tylne z jamą gardła,
- wysłana jest nabłonkiem migawkowym, zawierającym liczne gruczoły śluzowe oraz receptory wrażliwe na zapach,
- oprócz rzęsek, które falując ku ujściu wyrzucają na zewnątrz zanieczyszczenia powietrza (kurz), znajdują się włosy, które zatrzymują większe zanieczyszczenia, usuwane poza organizm podczas kichania,
- powietrze w jamie nosowej jest:
• oczyszczone
• nawilżone
• ogrzewane
b) Gardło
- ściany gardła zbudowane są z mięśni,
- łączy się z:
• jamą ustną
• jamą nosową
• krtanią
• uchem środkowym (za pośrednictwem trąbki Eustachiusza)
- w czasie snu u niektórych osób mięśnie te mogą się nadmiernie rozluźnić, zwężając światło gardła, co podczas wdechu powoduje chrapanie (chrapanie powoduje niedotlenienie organizmu)
c) Krtań
- łączy gardło z tchawicą,
- odpowiedzialna jest za wytwarzanie mowy,
- zbudowana jest z 9 chrząstek. Największą z nich jest chrząstka tarczowata. Duże rozmiary osiąga również chrząstka nagłośniowa (jej fałd zamyka wejście do krtani, chroniąc przed zakrztuszeniem podczas połykania kęsów pokarmowych)
- trzy pary parzystych, małych chrząstek wraz z wiązadłami tworzą aparat mowy w części krtani, zwanej głośnią.
d) Tchawica