121412

Ad. 6

Opracowanie kwestionariusza jest jednym z najważniejszych i najbardziej odpowiedzialnych zadań w całym badaniu. Od konstrukcji kwestionariusza zależy w dużym stopniu powodzenie przedsięwzięcia badawczego. Aby właściwie zaprojektować kwestionariusz, nie wystarcza znać problematykę, której dotyczy badanie. Niezbędna jest także znajomość ogólnych wymagań stawianych każdemu kwestionariuszowi oraz przyswojenie w pewnym stopniu określonego zasobu wiedzy ekonomicznej, socjologicznej i psychologicznej.

Projektowanie kwestionariusza:

Projektując kwestionariusz należy pamiętać, iż respondenci na ogół pragną zachować anonimowość. Jest to niejednokrotnie warunek ich zgody na udział w badaniu, istotnie wpływający na szczerość wypowiedzi. Zaznaczenie we wstępie kwestionariusza i konsekwentne przestrzeganie anonimowości ankiety zwiększa szansę uzyskania prawdziwych i wyczerpujących odpowiedzi na postawione pytania

Równie ważne jest umieszczenie na wstępie nazwy akcji badawczej, ewentualnie celu ankiety. Przyczynia się to na ogół do przełamania naturalnej nieufności respondentów do uczestniczenia w nie znanym im jeszcze przedsięwzięciu badawczym.

W kwestionariuszu, stanowiącym podstawę wywiadów przeprowadzanych z udziałem ankieterów, należy ponadto we wstępnej części zarezerwować miejsce na umieszczenie nazwiska ankietera, rejonu badań oraz dnia i godziny wywiadu.

Pytania

Pytania umieszczone w kwestionariuszu można podzielić na dwie podstawowe grupy:

♦    Charakteryzujące osobę respondenta i jego pozycję społeczno - ekonomiczną - zaliczane są do tzw. metryczki respondenta, zwane też klasyfikacyjnymi:

♦    Związane z podstawowym celem i przedmiotem badań - tzw. pytania merytoryczne.

Pytania należące do metryczki respondenta mają ogromne znaczenie dla analizy wyników badania ankietowego. Pozwalają one sklasyfikować, „zdezagregować" badaną zbiorowość respondentów według przyjętych wcześniej kryteriów. Najczęściej stosowanymi w ankietach pytaniami należącymi do tej grupy są płeć, wiek, zawód, dochód, poziom wykształcenia, miejsce zamieszkania, stan cywilny, wielkość gospodarstwa domowego, skład osobowy rodziny itp. Oczywiście dobór pytań winien każdorazowo wynikać z celu i charakteru badań. Dzięki pytaniom klasyfikacyjnym można ustalić np. co o danej sprawie sądzą osoby młode i starsze, mniej i bardziej zamożne, mające podstawowe, średnie i wyższe wykształcenie. Pytania należące do tej grupy zaleca się umieszczać w ostatniej części kwestionariusza, aby nie zniechęcić na wstępie niektórych respondentów do udzielenie odpowiedzi na inne pytania Respondent zaangażowany w udzielanie odpowiedzi na pytania „merytoryczne" nie odmawia na ogół podania na końcu informacji dotyczących jego osoby, pod warunkiem, że nie uzna ich za drażliwe. Z tego względu pytania o dochody powinny zostać postawione jako ostatnie, są bowiem niejednokrotnie oceniane przez respondentów jako niewygodne, naruszające ich tajemnicę osobistą.