P o co nam teoria? Teoria pozwala nam znaleźć odpowiedź na pytanie „dlaczego?" Jak każda teoria stanowi ba zę; zbiera, porządkuje, wyjaśnia. Znając ją, czujemy oparcie, wiemy, że w razie jakichkolwiek wątpliwości mamy dc czego się odwołać. Teoria w szkolny sposób, a więc prosty i zrozumiały, wyjaśnia nam, dlaczego obserwując jakąś kompozycję, mamy wrażenie, że powinna ona być np. wyższa (niewłaściwe proporcje) lub że źle jest rozmieszczony w bukiecie kolor.
Mimo że zasady kompozycji są logiczne i wyznaczone przez naturalne prawa, to jednak granice pomiędzy poszczególnymi pojęciami są płynne. Daje to możliwość sporej dowolności w ich interpretacji. W rezultacie i to jest fascynujące - z tego samego materiału, na ten sam temat, każdy fiorysta wyczaruje zupełnie inną pracę.
Formy wolne to formy niejasne geometrycznie. Tworzą je nieregularne linie, a powstają na ogół za sprawą natury. Są wolne od schematu, nie mogą być powielane ani zaplanowane. Dzielimy je na organiczne i przypadkowe.
Formy organiczne kształtowane są przez procesy życiowe. Na ostateczny wygląd wpływ ma informacja genetyczna, światło, woda, wiatr, przestrzeń życiowa i pożywienie. Formą wolną organiczną jest każda roślina, każde żywe stworzenie.
Drugą grupą form wolnych są formy przypadkowe, któro też mogą być organiczne. Ich postać ostateczna wydaje się być ukształtowana przez przypadek, rieprzewidywaina. Na jej wygląd ma wpływ sita, plastyczność ma-teriafu, z jakiego powstała - np. wyjęte z wazonu kwiaty i rozrzucone. Powstanie forma przypadkowa. Albo kałuża powstała z wody, a jej kształt zależy od jej ilości i miejsca, w którym s ę utworzy. Podobnie chmura, kamień.
Należy jeszcze wspomnieć o czymś bardzo ważnym, a mianowicie o względności pojęć Ta względność dotyczy wszystkich pojęć, nie tylko tych odnoszących się do form. Odbiór, wrażenie, jakie na nas robi określona linia czy forma, zależy bowiem od wielu czynników, nD. Koloru (dobrany kolor może odbiór zaostrzyć lub przytłumić), sposobu zastosowania, kąta oglądania, odległości, z której patrzymy na formę, od subiektywnego odbioru obserwatora i od wie u innych czynników.
Na przykład: powyginana gałąź oglądana pod pewnym kątem może być widoczna jako prawie prosta linia - będzie wtedy oddziaływać inaczej. Kwiatostan lilii oglądany z bliska jest zbiorem form trójkątnych (w obrysie) -działa na nas pobudzająco, dynamicznie, budzi niepokój. Ta sama linia wbudowana w bukiet, okrągły, klasyczny, zwarty, pośród wielu innych linii i roślin towarzyszących będzie tylko jedną plamką w okrągłym (w zarysie) bukiecie, jego małą częścią składową. Całość wywoływać będzie w nas poczucie spokoju, stabilizacji i bezpieczeństwa.
Silny wpływ na odbiór linii czy formy ma jej pozycja w przestrzeni.
Pozycja pozioma (zdj. 2) • działa uspokajająco, robi wrażenie statycznej (powierzchnia ziemi, horyzont, poziomo umieszczony liść).
Pozycja pionowa (zdj. 1) - działa relatywnie dynamicznie, robi wrażenie aktywnej aie stabilnej (stojący człowiek, kolumna, łodygi, pnie d7ew, liatra).
Pozycja ukośna (zdj. 3) działa żywo, dynamicznie, niestabilnie (człowiek w ruchu, odlatujący samolot, przewracające się drzewo, wygię ty kłos).