Foto0458

2.2. METODA BADAŃ W SZEROKIM ROZUMIENIU - GŁÓWNE ETAPY I ZASADNICZE ELEMENTY PROCESU BADAWCZEGO

Szeroko rozumiana metoda badań obejmuje całokształt wykonywanej przez badacza pracy koncepcyjnej (etap konceptualizacji) i praktycznej, w których mieszczą się etapy przygotowania i przeprowadzenia badań oraz ich finalizacji — czyli opracowania i prezentacji wyników badań w ramach pracy magisterskiej czy doktorskiej.

Jak już wspomniano, najogólniej rozumiana metoda badań realizowana jest w trzech etapach: konceptualizacji, realizacji badań właściwych i finalizacji badań. Ten ostatni etap kończy się zazwyczaj odpowiednim opracowaniem — pracą magisterską lub doktorską, raportem z badań lub artykułem naukowym.

W kolejnych etapach procedury badawczej należy wykonać wymienione poniżej czynności.

1.    Etap konceptualizacji składa się z siedmiu podetapów, takich jak:

a)    czynności poprzedzające określanie problemu badawczego;

b)    formułowanie ogólnego problemu badawczego i problemów szczegółowych;

c)    określanie przedmiotu i celu badań;

d)    odkrywanie zmiennych i formułowanie hipotez badawczych;

ej określanie wskaźników;

f)    wypracowanie metody badań, technik badawczych oraz opracowanie narzędzi badawczych;

g)    podjęcie decyzji dotyczących rodzaju i wielkości próby badawczej oraz sposobu doboru próby i organizacji badań.

Ten sposób myślenia i organizacji pracy jest bardzo przydatny dla autorów prac teoretycznych i empirycznych. Kończy się on opracowaniem koncepcji pracy magisterskiej czy doktorskiej (koncepcji badań) oraz narzędzi badawczych.

2.    Etap realizacji badań właściwych składa się z takich podetapów, jak:

a)    wybór terenu badań i sposobu ich przeprowadzenia;

b)    organizacyjne przygotowanie badań;

c)    praktyczna ich realizacja.

3.    Mówiąc o etapie finalizacji badań, bierzemy pod uwagę takie przedsięwzięcia i operacje. jak:

a) W odniesieniu do badań (prac) o charakterze teoretycznym¹⁴:

-    porządkowanie;

-    selekcja i eliminacja:

-    klasyfikowanie;

•'SBgNgOmWNt

-    grupowanie.

Są 50 czynności badawcze polegające na opracowywaniu aebranych materiałów w rożną postaci¹ a więc zbkrów informacji, ale także elementów wiedzy. Stano-

wią one rodzaj materiału budowlanego, a przygotowana wcześniej koncepcja badań spełnia rolę swoistego projektu budowlanego, na podstawie którego wznosimy pracę magisterską czy doktorską. Szczególnym aneksem do koncepcji badań są podstawowe ustalenia edytorskie, przyjęte w danej uczelni czy wydziale bądź uzgadniane z promotorem.

b) w odniesieniu do prac empirycznych:

-    przygotowanie danych (empirycznych) do analiz i obliczeń statystycznych;

—    analiza danych empirycznych oraz wykorzystanie różnych technik pracy myślowej¹*;

-    wnioskowanie, odpowiedzi na pytania problemowe, weryfikacja hipotez;

—    doprecyzowanie planu pracy kwalifikacyjnej oraz wypełnianie go konkretną treścią, czyli przygotowanie opracowania naukowego.

Powyżej przedstawiliśmy głównie różnice występujące w trakcie realizacji trzeciego etapu badań w pracach o charakterze teoretycznym i empirycznym. Niemniej jednak ogólnie możemy przyjąć, że w całym procesie realizacji szeroko rozumianych badań (etapy 1, 2 i 3) występuje więcej podobieństw niż różnic w procedurze badawczej, stosowanej w odniesieniu do prac teoretycznych i empirycznych. Pozwala nam to zasugerować autorom prac kwalifikacyjnych (teoretycznych i empirycznych), aby przedstawioną niżej tabelę 1 traktować jako swoisty model metody badań w szerszym rozumieniu.

Tabela 1. Podejmowane przez magistranta (doktoranta) czynności i Ich efekty w ramach procesu badawczego na potrzeby pracy kwalifikacyjnej

ETAPY	PROCEDURY (dziesięć kroków)	EFEKTY
Etap 1. Konceptuallza- Cja	1.    Pojawienie się sytuacji problemowy) oraz wstępne określenie 1 rozpoznawanie problemu badawczego. 2.    Zbieranie niezbędnych informacji wyjściowych (zapoznanie się z literaturą przedmiotu, konsultuje, wymiana poglądów iip.), i. Wctbalimja (dcficcysowwnic) ogólnego problemu badawczego oraz określenie celu i przedmiotu badaó. 4, Odkrywanie zmiennych, fbrmulowa* nie problemów szczegółowych i (łub) hipotez oraz określanie wskaźników $, \Vyhót metod l technik badawczych mu opracowanie urąód badawczych. 6. Określenie terenu hadaa etat cha* niani i hczebno&a próby Mtneto;	KONCEPCJA BADAN, a w nięj: 1.    Sytuaja problemowa - uzasadnienie wyboru problemu ba* dawezego (tematu pracy). 2.    Przedmiot badaó. J, Ogólny problem badawczy i problemy szczegółowe, 4,    Cel badaó. 5,    Teren badaó, charakter i liczcb* 0. Metody, techniki i narzędzia badawcze, ?, Plan pracy (spis treści). & Harmonogram badan k Bibliografia N AREEUŁU BADAWCłE

1

i SadBte^iak.    i ■•rwifru.-gB¹/ksmu11    rfetew.yarto.~4

gicrstLrt •    ACK, W    1