Foto0649

stanowiących niejako przeciwwaga dla „niezdrowej’¹ rywalizacji ofaz dążenia do stawy I bogactwa, a środkiem do tego bywa Wojna², Bez pokoju, ptUWU I łnoralnuScl trudno byłoby mówić o długotrwałym bezpieczeństwie 1 o Zrdtt'-nrrwairjtiym rozwoju Dlatego też poglądy tego filozofa na temat bezpieczeństwa są czysto przywoływane w pierwszej dekadzie XXI wieku, ftównież znane przesłanie A. Cotnte⁴¹²\ dotyczące roił praty, pokoju, tilłruiżmil) dubrolfyUi i sżeięśćio dla zapewnienia długotrwałego bezpieczeństwa¹ zachowuje swoją tłkWślłkdó do dziś,

K Płistntti¹³ podkreślał¹ że warunkiem bezpieczeństwa jest także tdru-wie W&t§!uh§_; Zdaniem tego myśliciela przejawami zdrowia społecznego są fttikoó, lwów uiść (kmuywnośśj, braterstwo i indywldualnukó oraz - co może mieś szczegńlne znaczenie w społeczeństwie wietl/y - roiuiww&ć, /,aś objawami chofoby spulec/rfej są: Imiajonulliin, desiruseja, konformisto, nmym i koiifoditwo, mźnegf) rod/eju ntwiotialimy i dążenia wielkomocarstwowe -zdaniem Hgu plozofa - zaliczane mogą- być do nareymów spoieesnyeh, Ansll-mjm wspmmm y/ydaf^enia i doniesienia prasowe nietrudno /twm/yś, że nie były to li tylko problemy istniejące w odległej przeszłości.-

Problematyką bezpieczeństwa zajmowali sią także wybitni polscy my-ślici^ig i mrowie stand/ Zwracali oni uwagę na takie wartości¹ jaki pokój, loh-ranejo, tprawiedliwott, eierpiiwokó I umiarkowanie oraz akływno&ó, wolnoSó, omrmmM i pluralim, Pisał o tym - miedzy innymi - A, Czartoryski², Doceniał on również znaczenie takich wartości¹ Jak; prawda, moralnokó i dobrobyt oraz edukacja, Wartości te odnajdujemy także w pracach A, Cieszkowskiego^,

Analizując pogiądy ludzi „miłujących mądrość” od starożytności do czasów współczesnych nietrudno zauważyć¹ że wraz z upływem czasu coraz większą wagę przy wiązy weno do znaczenia prawa dla rachowania bezpieczeństwa personalnego i strukturalnego⁷⁹, Zwracali na to głównie uwagę ludzie nauki w Furopic, a w niej także w Polsce. Z literatury wynika na przykład ¹ że już w iradniowimzu na polskich ziemiach, a konkretnie w Krakowie, istniała sikała prawa narodów Do czołowych przedstawicieli Lej szkoły zalicza się; A. Frycza Modrzewskiego, Pawła Włodkowica z Brudzewa, Stanisława ze Skorbimie-r/a, Stanisława z Dąbrówki, Sebastiana Petrycego z Pilzna. Myśliciele ci zajmowali się zagadnieniami wojen sprawiedliwych i niesprawiedliwych, poi-

ską racją stanu i tożsamością narodoM/tb ula takie rówti&hlą wszystkich ludów l Ich równego prawu do żyda w ramach suwerennego i niepodległego państwa uraź prawem do równego traktowaniu państw ;

Nipłtitiigj jednak analiza Iltetatuty przedmiotu pozwala zauważyć, że w myśleniu o bezpieczeństwie ludzi w wielu ktajaeh przez wieki dominował -używając współczesnych określeń - jego wymiar militarny, Widni było to także w Polsee. mim lei już w średniowieczu duźg wagę przywiązywano do wy-ehowania ryeefsJtiego i wojskowego, w którym jednak - niestety - wtedy jea/Jtze stosunkowo tanio mięjsea poświęeano t%w> wychowaniu umpwowmu. Znaczę* nie tego zagadnienia zaczęto szerzej doceniać dopięto od pontwy %¥ wieku, to właśnie w okresie Odrodzeniu uwidoczniła się nu polskich z tern tarli ster stu, niż wcześniej to hywulo, twiudumoM ztnwzenia śydo spoleeemppolUycmgrj i gospuuurmgt) dlu bezpieezeńmwu / rozwoju ezfowieku Możne wiM i^zyjąś, ie już wtedy pojawiały się pierwsze refleksje dotyczące tego, eo dziś nazywa się kulturą ekonomiczną I kulturą bezpieczeństwa ekonomiczmgo, ale także związane % początkami rodzenia się kultury politycznej i uświadamiania sobie jej znaczenia dla bezpieczeństwa państwa , Ńie można więc wykluczyć, 'ze już w tamtym okresie mamy do czynienia z pierwszymi na ziemiach pilskich meta-refleksjami na temat kultury bezpieczeństwu! Chociaż dotyczyło to stosunkowo niewielkiej grupy osób, jednak ziarno wtedy posiane z, czasem zaczęło przynosić szersze plany®1 Rozwijano wiec wówczas zagadnienia polskiej racji stanu, doskonalono wychowanie wojskowe i moralne, ale także wychowanie umyslo-we> Chociaż - jak już wspomniano - dotyczyło to wówczas stosunkowo wąskiej grupy ludzi (szlachty), jednak pośrednio przenosiło sic z czasem także na Inne grupy spo łączne.

W znanym dziele O poprawie Rzeczypospolitej A. Prycz-Mndrzewski zwracał uwagą nie tylko na sile armii, ale także na stosunki społeczne, obyczaje I zwyczaje, na dyscyplinę f karność, Doceniai on również rolę warunków bytowych społeczeństwu, ale i znaczenie rozwoju umysłowego człowieka jako ważnego czynnika wpływającego na bezpieczeństwo oby walali. Nie można wyklu* czyń, że myśliciel len w większym stopniu niż inni współcześni mu Iudzie doceniał znaczenie rozwoju szeroko rozumianej kultury dla bezpieczeństwa człowieku i grup społecznych. W Jego wypowiedziach można było dostrzec już. wtedy ślady tego sposobu myślenia, które współcześnie nuży wa się kulturą bez-

15

1

§ Wipók/ciiuc wiadomo, %e nic musi unit .miel charakteru militarnego. k A. Comtc, Rozprawa o duchu filozofii. Rozprawa o całokształcie filozofii. Warszawa 1973. ^ił L. Fromm. Ucieczka od wolności, Warszaw¹ 1970; O sztuce miłości, Warszaw¹ 1971.

¹¹ A- Czartoryski, L¹aai sur la dlplomatie, Parts I KM

2

^v Warto /Auwnłyć, tc wiole ż tych zagadnień pozostąio aktualnymi do dzid. co ma szczególne znaczenie dla Jednoczącej alf Europy.

Obserwacja zachowań niektórych współczesnych polityków, nlo i law. zwykłych obywateli wskazuje na potrzebę szerszego i głębszego sięgania da tamtych korzeni, ^łv W czasie zaborów muląpił w tym zakresie znaczny regres.