Foto0716

Korzystając z modelu podmiotowo-przedmiotowego możemy także • bezpieczeństwo ekonomiczne i polityczne różnych podmiotów, ale .łty badać fakty, procesy i zjawiska istotne z punktu widzenia tych pod* w wymiarze bezpieczeństwa publicznego i militarnego oraz w innych tarach, np. w sferze bezpieczeństwa informacyjnego.

5.i. Model holistyczny

Najbardziej złożonym modelem przydatnym do analiz problemów bezpieczeństwa jest model holistyczny (rysunek 12). Stanowi on swoistą syntezę modeli przedstawionych na rysunkach 10 i 11. Model ten składa się jakby z dwóch warstw, dwóch płaszczyzn. Jedna z tych płaszczyzn bezpieczeństwa odpowiada poszczególnym, podmiotowym wymiarom bezpieczeństwa (perso-nalnc. narodowe, międzynarodowe). Zaś druga z płaszczyzn zawiera poszczególne rodzaje przedmiotowych aspektów bezpieczeństwa.

HOLISTYCZNY SPOSÓB MYŚLENIA O BEZPIECZEŃSTWIE -MODEL IDEALNY

onimyiM

taUHMMtotm

ktfctIUtMMMi

sfora

Iinłjilncwń8iw«

wujil*vu»mtoweBtt

pfcutfyna

kMUHNMIM

lltltfllUHt

sfauciyaa

lusiHitiittwa

••Utycntio

Rysunek 12. Holistyczny model bezpieczeństwu

Podmiotowa płaszczyzna bezpieczeństwa przedstawiona została przy pomocy symetrycznych kręgów. W punkcie centralnym znajduje się człowiek

bezpieczeństwa oraz su*

biektywnym i obiektywnym poziomem bezpieczeństwa w różnych wymiarach przedmiotowych. Kolejny krąg mógłby odpowiadać bezpieczeństwu (obiektywnemu i subiektywnemu) w „małej ojczyźnie” danego człowieka i jego rodziny. Zaś kolejny z kręgów, widoczny na rysunku 12, odpowiada sferze bezpieczeństwa narodowego. Najszerszy z kręgów odpowiada bezpieczeństwu międzynarodowemu.

Druga płaszczyzna rozważań dotyczy przedmiotowych aspektów (wymiarów) bezpieczeństwa (ekologicznego i zdrowotnego, ekonomicznego i politycznego, publicznego i militarnego oraz innych). Każdy z wymiarów bezpieczeństwa, przypominających na rysunku 12 płatek kwiatu, łączy się w punkcie centralnym tego modelu z innymi, przedmiotowymi i podmiotowymi wymiarami bezpieczeństwa. Swoistym zwornikiem łączącym te wymiary bezpieczeństwa jest CZŁOWIEK i mała grupa społeczno, wraz z charakterystyczną dla nich kulturą bezpieczeństwa. Można to odczytywać w ten sposób, że poziom i charakter kultury bezpieczeństwa ukształtowany w domu rodzinnym w dużym stopniu decyduje o bezpieczeństwie człowieka w jego dorosłym życiu. Z konstatacji tej wynika dosyć oczywisty wniosek natury teoretycznej i praktycznej.

Również analiza pozostałych modeli skłania do refleksji służącej lepszemu zrozumieniu istoty bezpieczeństwa i jej uwarunkowań. Może to być przydatne w działalności edukacyjnej, ale także w procesie naukowo-badawczym.

6. Wymiary (rodzaje) bezpieczeństwa - próba klasyfikacji

W dotychczasowych rozważaniach wielokrotnie pojawiały się różne wymiary bezpieczeństwa, w zależności od podmiotu* którego bezpieczeństwo dotyczy (człowiek, grupa...) czy też od przedmiotu bezpieczeństwa (zdrowotne, ekonomiczne,...) albo - patrząc z innej perspektywy - wymieniano jego (bezpieczeństwa) aspekty subiektywne lub (i) obiektywne. W tej części książki dokonana zostanie próba uporządkowania i klasyfikacji różnych wymiarów bezpieczeństwa.

W literaturze spotyka się różne wymiary bezpieczeństwa. Nierzadko opisuje się je w nieco inny sposób niż w przedstawionej niżej klasyfikacji. Starano się w niej uwzględniać występujące w literaturze nazwy różnych wymiarów (uspoktów) bezpieczeństwa. Jednak taki, jak przedstawiono niżej, zestaw pojęć razem z ich krótką charakterystyką wynika przede wszystkim z dotychczasowych analiz prezentowanych w poszczególnych rozdziałach tej książki. Efektem tej pracy jest swoista „mapa” wymiarów bezpieczeństwa. Wygląda ona w następujący sposób.

A/ Wymiary bezpieczeństwa według rodzujów podmiotu a/ bezpieczeństwo pojedynczego człowieka (personalne) b/ bezpieczeństwo małej grupy społecznej, np. rodziny c/ bezpieczeństwo społeczności lokalnej, np. regionalne