7. Możemy także zapoznać dzieci z korzyściami wynikającymi z opadania liści u większości drzew (np. zmniejszenie parowania, co jest istotne dla przetrwania rośliny zimą, gdy ziemia zamarza; wytworzenie próchnicy, a tym samym wzbogacenie gleby wokół drzewa w związki mineralne potrzebne rośbnie do życia, powstałe w wyniku rozkładu liści). Informujemy dzieci o możliwościach zagospodarowania liści w ogrodzie przydomowym lub przedszkolnym (szkolnym).
Podkreślamy, że kompostowanie jest właściwą formą wykorzystania opadłych liści. Zwracamy uwagę na walory kompostu i zachęcamy dzieci do podjęcia takiego działania w przedszkolu lub szkole.
8. Następnie, w celu podsumowania wiadomości, prosimy dzieci o ułożenie zebranych liści jednego gatunku według kolejności zmiany barwy, tj. od zielonego poprzez zielonożółtą i żółtą do pomarańczowej lub czerwonej.
9. Zwracamy dzieciom uwagę na różnorodność kształtów liści zebranych na terenie siedziby Nadleśnictwa. Proponujemy zabawę „Liściowe puzzle”.
Rozdajemy dzieciom koperty, w których umieszczone zostały „liściowe puzle”. Zadanie polega na ułożeniu 4 liści z rozsypanek. W domu lub przedszkolu (szkole) dzieci mogą wkleić puzzle na kartkę papieru i pokolorować. Przy naszej pomocy rozpoznają, z jakich drzew pochodzą ułożone liście. Odszukują je wśród zebranych okazów. Próbują również wyjaśnić, z czym kojarzy im się kształt poszczególnych liści, np. z sercem, kołem, dłonią itp.
10. W lesie - na trasie ścieżki przyrodniczo-dydaktycznej proponujemy dzieciom zabawy:
„Jesienny spacer po lesie”
Zabawa rozpoczyna się marszem dzieci parami. Następnie na umówiony sygnał dzieci opuszczają partnerów i biegają w różnych kierunkach, naśladując lecące z drzew liście. Obracają się dookoła, przykucają, biegną dalej. Mogą naśladować szelest liści. Dzieci chodzą i zbierają liście z ziemi, układając z nich bukiety.
„Mandala w przyrodzie”
Prosimy każde dziecko, by zebrało w lesie materiały, które jemu osobiście bardzo się podobają, i które są dla niego miłe w dotyku, np.: kamienie, liście, owoce drzew, kijki, itp. Potem siada w takim miejscu, gdzie się dobrze czuje i zaczyna od wygładzenia kawałka ziemi oraz oczyszczenia go z leżących tam rzeczy. Następnie każde dziecko układa część zebranego przez siebie materiału pośrodku tego pola. Stąd zaczyna ono pracować i kawałek po kawałku tworzy do zewnątrz swoją mandalę. Z reguły mandala jest okrągła, ale dzieci mają swobodę w dobieraniu jej kształtów.
Dzieci nie rozmawiają ze sobą w czasie układania mandali. Powinny znajdować się w takiej odległości od siebie, aby nie rozpraszały się nawzajem.
Kiedy wszystkie dzieci skończyły pracę, wspólnie oglądają mandale i rozmawiają na ich temat.
Możemy zaproponować dzieciom, aby nakleiły swoje mandale na papier i zabrały do przedszkola (szkoły). Umieszczą je w kąciku przyrodniczym.
Uwaga! Mandala oznacza kolo. Jest to pierwotna forma wszystkich kształtów, którą można znaleźć wszędzie w przyrodzie. Układanie mandali oznacza odnalezienie sobie koła jako symbolu żywej twórczości; to uspokaja i odpręża.
11. Informujemy dzieci, że różnorodność barw jesienią spowodowana jest także przez owoce. Zadajemy pytania:
• Jakie znacie owoce?
• Jakie jest znaczenie owoców?
4.19
Poradnik instruktora Programu ekozespołów w edukacji elementarnej