Foto0722

twy orgimi/acyjnej n sforą kultury materialnej wydają się nutlo wyrazisto, jako że np. pr/yjęte przez Sejm i podpisane pr/c/ Prezydenta ustawy stanowią, zobiektywizowany element kultury Ji/yezjicj, materialnej” wtedy, kiedy zostają wydrukowane w Dzienniku Ustaw. Jeśli są one znane i „tyją" w świadomości obywateli, to stanowią element ich kultury mentalnej, świadomościowej - element kultury prawnej. Zaś wtedy, kiedy zapisy ustawy (i aktów wykonawczych) regulują zachowania • -by w atoli _v kierują ich działaniami i współdziałaniami, możemy je zaliczyć do sfery kultury organizacyjnej.

W ₁- -v^:    rozwoju cywilizacyjnego wzajemne interakcje między grupami

'w. -u.w ,v łr/'.;ańycli w tych trzech, najogólniej traktowanych sferach rzeczy-'i - •' . Wi >. •) powodują „ruch i napędzanie” tak specyficznie jak na rysunku •    ':•<**,    • Jtoła h s;orii”, obracającego się na przestrzeni wieków w wol-

• /y-i tempie. Bardziej szczegółowo morfologię tego „koła”,

■    »•    >"i .miękkiej" części, czyli elementów kultuiy mentalnej i ducho-

(A/>, -. ».. /.<•/;> .i    *v nieco innej perspektywie, starano się przedstawić

na rysiir.Ku !6 Trudno byłoby powiedzieć, żeby współcześnie „koło historii" obra-|L ^c**n w wolnym tempie. Wręcz przeciwnie, odczuwane przez wiele podmiotów • przy^py^/cnie ’ przyczynia się do powstawania traumy społecznej i związanych ■ '' ** nierzadko zjawisk kryzysów i konfliktów.

Rysunek 16, Podmiot i Jego elementy kultury bezpieczeństwa w modelu Idealnym

¹ Sły t/y tie nawet stwierdzenie, te „śluza czasu” została jakby zbyt mocno uchylona.

Jak już wspomniano, na fenomen kultury bezpieczeństwa można spojrzeć z jeszcze innej perspektywy, takiej jak na rysunku 16. Rysunek ten ukazuje przedstawione w postaci kręgów zasadnicze elementy kultury mentalnej i duchowej, a więc system wartości jako swoiste ,jadro” czy „oś”, wokół której „obracają” się pozostałe „miękkie” elementy kultury bezpieczeństwa jakiegoś podmiotu, takie jak: normy, postawy i nastawienia oraz związane z nimi zachowania i działania danego podmiotu, ale także jego współdziałania z innymi podmiotami w bliższym i dalszym otoczeniu. Rysunek ten przybliża także zagadnienie zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do sfery świadomości podmiotu, jego kultury mentalnej (duchowej). Przedstawiony na rysunku 16 idealny model²⁵⁵ kultury bezpieczeństwa kształtowany jest w procesie edukacyjnym, zaś różne sytuacje - a szczególnie sytuacje kryzysowe - i różne doświadczenia życiowe, szczególnie te niekorzystne, powodują, że realny model kultury bezpieczeństwa danego podmiotu może znacząco różnić się od modelu idealnego. Można przypuszczać, że prezentowany na rysunku 16 model bezpieczeństwa zbliżony jest w większym stopniu do modelu realnego charakteryzującego np. społeczeństwo Szwajcarii²⁵⁶ niż np. przechodzące proces transformacji społeczeństwa Europy Środkowowschodniej. Warto jednak zauważyć, że w miarę harmonijny i zrównoważony rozwój społeczeństwa szwajcarskiego od dłuższego czasu przebiega w sposób „niezakłócony”, czemu sprzyja również fakt, że przeznacza ono na edukację około 1/5 PKB. Nie są to jednak środki wydawane „nie wiadomo na co**, jako że dotychczas prowadzone badania i analiza ich wyników zdają się wskazywać, iż kultura bezpieczeństwa w jej szerokim znaczeniu może spełniać różnorodne funkcje, istotne dla bezpieczeństwa podmiotów.

1J&. Funkcje kultury bezpieczeństwa

Mówiąc o kulturze bezpieczeństwa jako zjawisku warto zastanowić się, jaką rolę spełnia ona w życiu człowieka i grup społecznych. Z badań²⁵⁷ wynika, że do zasadniczych funkcji spełnianych przez kulturę bezpieczeństwa można zaliczyć:

- funkcję Integracyjną (w odniesieniu do różnych grup społecznych, społeczności lokalnych i całych społeczeństw - narodów, ale także w stosunku do

Chodzi o to, żc poszczególne kręgi odpowiadające elementom kultury bezpieczeństwa mają symetryczny charakter w stosunku do kategorii centralnej, jaką są wartości. Symetria ta przejawia sic także w odniesieniu do podstawowych sfer (wymiarów) bezpieczeństwa, które w modelu idealnym zaznaczone są przy pomocy symetrycznych „trójkątów" o zbliżonych do siebie powierzchniach.

³⁹⁶ Hipotezę te sformułowałem na podstawie wyników badań, jakie dla potrzeb swojej pracy magisterskiej przeprowadził jeden z moich magistrantów. Patrz: M. Perz, op.ciL ”⁷ M. Cłcśłarczyk, Kultura bezpieczeństwa....

161