FunkcjonowanieRynku R08&0 261

—    reakcje szybkie (natychmiastowe),

—    reakcje odroczone w czasie.

Różne rodzaje reakcji konkurentów z punktu widzenia czasu ich podejmowania mogą być zarówno konsekwencją wewnętrznych warunków ich działania (np. zróżnicowanej wielkości zasobów' oraz możliwości ich zwiększenia w danym czasie), jak i zróżnicowanego stopnia przejrzystości rynku. Wyższy stopień przejrzystości rynku sprzyja podejmowaniu szybkich reakcji i odwTotnie.

Uwzględniając oba wymienione kryteria wyodrębniania różnych rodzajów reakcji konkurentów, można uznać, że poszczególne segmenty rynku, w zależności od ich struktury podmiotowej oraz stopnia przejrzystości, może charakteryzować zróżnicowana struktura tych reakcji. W pewnych segmentach rynku mogą dominować reakcje kreatywne konkurentów, lecz odroczone w czasie. Z kolei w innych segmentach rynku postępowanie konkurentów może się wyrażać przede wszystkim w reakq’ach natychmiastowych oraz adaptacyjnych.

6. Adaptacyjne reakcje konkurentów

Adaptacyjne reakcje konkurentów zmierzają do przeciwdziałania spadkowi efektów działania na rynku oraz minimalizowania groźby ich zmniejszenia. Może je charakteryzować zróżnicowany poziom elastyczności. W zależności od tego poziomu można wyróżnić dwa syntetyczne rodzaje reakcji adaptacyjnych:

—    reakcje będące odzwierciedleniem pełnej adaptacji konkurentów do akcji podejmowanej przez sprzedawcę.

—    reakcje będące odzwierciedleniem niepełnej adaptacji konkurentów do akcji podejmowanej przez sprzedawcę.

W przypadku reakcji odzwierciedlającej pełną adaptację konkurentów do akcji sprzedawcy poziom elastyczności reakcji konkurentów jest równy 1. Oznacza to, że konkurenci niwelują wówczas w pełni przewagę konkurencyjną sprzedawcy. W przypadku reakcji odzwierciedlającej niepełną adaptację konkurentów do akcji sprzedawcy poziom ten kształtuje się poniżej 1, co oznacza, że konkurenci jedynie zmniejszają wielkość przewagi konkurencyjnej sprzedawcy.

Poziom elastyczności reakcji konkurentów na akcje podejmowane przez sprzedawcę zależy od wielu czynników. Podstawowe znaczenie wśród nich mają:

—    rodzaj przewagi konkurencyjnej sprzedawcy.

—    wielkość przewagi konkurencyjnej sprzedawcy,

—    zdolności adaptacyjne konkurentów.

W zależności od kształtowania się tych czynników adaptacja konkurentów do akcji podejmowanych przez sprzedawcę może być pełna lub niepełna. Rodzaj i wielkość przewagi konkurencyjnej sprzedawcy znajdują się poza sferą decyzyjną poszczególnych konkurentów. Określają one konkurentom wymagania adaptacyjne. Trzeci czynnik — zdolności adaptacyjne konkurentów — przybiera postać zmiennej zależnej lub zmiennej decyzyjnej, a więc takiej, którą konkurenci mogą operować (wykorzystywać) w procesie podejmowania reakcji.

Nawiązując do wymienionych rodzajów przewagi konkurencyjnej sprzedawcy, podstawowe znaczenie na rynku może mieć jego przewaga cenowa. Miarą tej przewagi może być różnica w poziomach ceny na homogeniczny produkt (lub bliski substytut) oferowany przez sprzedawcę oraz jego konkurentów. Różnica ta wyznacza konkurentom wymagania adaptacyjne.

Wymagania adaptacyjne są konfrontowane ze zdolnościami adaptacyjnymi konkurentów. W warunkach pojawiania się cenowej przewagi konkurencyjnej sprzedawcy zdolności te są wyznaczone przede wszystkim przez poziom kosztów ponoszonych przez konkurentów oraz ich stosunek do poziomu kosztów ponoszonych przez sprzedawcę. Jeżeli koszty ponoszone przez konkurentów kształtują się na poziomie nie wyższym niż koszty ponoszone przez sprzedawcę, to konkurenci mogą obniżać poziom ceny oraz niwelować przewagę konkurencyjną sprzedawcy (pełna adaptacja).

Jeżeli koszty ponoszone przez konkurentów kształtują się na poziomie wyższym niż koszty ponoszone przez sprzedawcę, to ich zdolności adaptacyjne zależą od możliwości obniżania istniejącego poziomu kosztów. Możliwości te, poza prostą racjonalizacją proce-

261