FunkcjonowanieRynku R1166 367

—    stosunkowo silnych motywacji wejścia na rynek,

—    wysokich barier wejścia na rynek.

Wchodzenie przez nowego sprzedawcę na rynek znajdujący się w tej fazie jest związane z koniecznością tworzenia otoczenia rynkowego oraz niezbędnych zdolności wytwórczych. Następuje to w warunkach ograniczonego zasobu informacji oraz wysokiego poziomu ryzyka. Podstawową barierą napotykaną przez sprzedawców w ramach tworzenia otoczenia rynkowego jest reprezentowana przez nabywców bariera popytu.

Wchodzenie sprzedawców na rynek znajdujący się w fazie eksperymentalnej następuje w warunkach ograniczonej wielkości produkcji i podaży, odpowiadającej ograniczonej wielkości popytu. Wpływa to na kształtowanie się poziomu kosztów' i cen. Proces kreowania i ożywiania popytu może więc następować w warunkach pojawiania się bariery kosztowo-cenowej. W tej fazie rynku mogą się pojawiać również bariery związane z działaniami odwetowymi konkurentów. Wielkość tych barier może wzrastać, jeżeli proces tworzenia przez sprzedawcę nowego segmentu rynku zagraża rozwojowi innych segmentów oraz sprzedawcom, którzy te segmenty obsługują.

Poziom mobilności podmiotów rynku wykazuje tendencję rosnącą w fazie jego ekspansji (faza II). Głównym składnikiem mobilności w tej fazie są procesy wchodzenia sprzedawców' na rynek. Procesom tym towarzyszą:

—    nasilające się motywacje wejścia na rynek,

—    malejące bariery wejścia na rynek.

Tego typu kierunki zmian motywacji i barier wynikają w' tej fazie z progresywnego wzrostu wielkości popytu na produkty oraz stosunkowe niskiego poziomu intensywności konkurencji między sprzedawcami.

Progresywny wzrost wielkości popytu na produkty powoduje, że sprzedawcy wchodzący na rynek napotykają niskie bariery ze strony otoczenia rynkowego. Duża dynamika popytu umożliwia wszystkim sprzedawcom powiększanie efektów działania bez zmiany ich udziału w' rynku. Przyczynia się to do zmniejszania intensywności konkurencji między sprzedawcami oraz osłabiania ich skłonności do podejmowania działań odwetowych.

Jedyną barierą o istotnym znaczeniu dla sprzedawców wchodzących na rynek znajdujący się w fazie ekspansji może być bariera kapitałowa. Pojawia się ona pod wpływem konieczności powiększania zdolności wytwórczych, zapewniających wzrost wielkości podaży oraz dużą skalę działania, umożliwiającą przezwyciężanie bariery kosztowo-cenowej.

Niskim barierom wejścia towarzyszą w fazie ekspansji niskie bariery wyjścia, gdyż zgromadzone przez sprzedawców zasoby utrzymują dużą wartość oraz z łatwością znajdują nabywców. Progresywny wzrost popytu na produkty jest czynnikiem dynamizującym popyt na zasoby (np. maszyny i urządzenia), które są podstawą ich wytwarzania¹³. Niskim barierom wyjścia towarzyszy równocześnie niski poziom motywacji skłaniających sprzedawców' do opuszczania rynku znajdującego się w fazie ekspansji rozwojowej.

Poziom mobilności podmiotów rynku wykazuje tendencję malejącą w fazie jego dojrzałości (faza III). Decydują o tym zarówmo procesy wchodzenia, jak i procesy wychodzenia sprzedawców z rynku. Procesom wchodzenia sprzedawców na rynek towarzyszą w tej fazie:

—    zmniejszające się motywacje wejścia na rynek,

—    rosnące bariery wejścia na rynek.

Kierunki zmian motywacji i barier wynikają w tej fazie z degresywnego tempa wzrostu wielkości popytu (przeradzającego się stopniowo w' stan stagnacji popytu) oraz rosnącego poziomu intensywności konkurencji między sprzedawcami o udział w rynku. Oba te czynniki powodują, że sprzedawcy wchodzący na rynek zaczynają napotykać rosnące bariery ze strony otoczenia rynkowego. Dotyczy to zarówno barier kreowanych przez nabywców produktów, jak i przez działających na rynku konkurentów. Poszczególni konkurenci mogą bowiem w fazie dojrzałości rynku powiększać efekty działania tylko kosztem innych podmiotów. Zagrożeniem dla wzrostu tych efektów może być działalność nowych sprzedawców, których wejście na rynek wywołuje spadek przeciętnej stopy zysku.

Bariery kreowane przez sprzedawców działających na rynku znajdują wyraz w podejmowaniu przez nich intensywnych działań odwetowych. Motywy tych działań wynikają przede wszystkim z za-

¹³ Por. H. Wiese, Mikraókonomik. Berlin-Heidelberg 1994, s. 136.

367