ekonomika (116)

ma w tależnoSd od gałęzi transportu i kraju pochodzenia przewoźnika. Unia Europejska doprowadziła do liberalizacji większości wewnętrznych rynków transportowych, natomiast bardzo mały fest postęp liberalizacji dostępu tych rynków w stosunkach z krajami trzecimi. Kompleksowa liberalizacja stosunków z krajami spoza Wspólnoty fest przewidywana po dostosowaniu prawodawstwa tych krajów do uregulowań unijnych i przynajmniej częściowej harmonizacji warunków wyjściowych konkurencji

7.7. Wpływ globalizacji na rynki transportowe

Zdefiniowanie globalizacji która jest zjawiskiem bardzo złożonym, wielowymiarowym i dynamicznie rozwijającym się. jest niezwykle trudne. W literaturze poświęconej zagadnieniu globalizacji pojawiło się wiele różnych definicji, w których jest ona określana jako cecha procesu społeczno-gospodarczego, koncepcja zarządzania firmą w otoczeniu globalnym, etap w rozwoju firmy, czy sposób rozwoju przemysłu, ale takie ujęcia zawężają obszar analizy zjawiska globalizacji do konkretnych dziedzin. Za najbardziej ogólną definicję globalizacji można uznać następujące określenie: .(...) globalizacja to proces, który jest tworzony przez zjawiska lub działania o wymiarze ogólnoświatowym"¹”.

ftjjęde globalizacji odnosi się do wielu złożonych procesów, które charakteryzują współczesną gospodarkę światową. Procesy globalizacji dokonują się w różnych dziedzinach - ekonomicznej, technicznej, socjologicznej oraz kulturowej. Największy postęp procesu globalizacji nastąpił w sferze ekonomicznej. Globalizacja jest uważana za nową, wyższą i bardziej złożoną fazę międzynarodowych stosunków ekonomicznych.

W znaczeniu ekonomicznym globalizacja odnosi się do działalności gospodarczej, gospodarki rynków branżowych, gałęzi gospodarki, przedsiębiorstw i konkurencji, stąd też mówimy o globalizacji gospodarki, globalizacji sektora, czy globalizacji konkurencji . W tym ujęciu globalizację można określić jako dokonujący się na świerie długofalowy proces integrowania coraz większej liczby krajowych gospodarek ponad ich granicami, dzięki rozszerzaniu oraz intensyfikowaniu wzajemnych powiązań (inwestycyjnych, produkcyjnych, handlowych, kooperacyjnych), w wyniku czego powstaje ogólnoświatowy system ekonomkz- ^{1 2}

ny o dużej współzależności i odczuwalnych konsekwencjach działań podejmowanych nawet w odległych krajach^{2 31}

Podstawowe czynniki stymulujące ekspansję międzynarodową i przyspieszenie procesu globalizacji to²¹:

•    postęp techniczny, szybkie rozprzestrzenianie się innowacji, szczególnie w zakresie technologu informatycznych, telekomunikacji i transportu (postęp w gromadzeniu, przetwarzaniu i przesyłaniu informacji, wzrost szybkości i masowości przewozów oraz obniżanie jego kosztów);

•    liberalizacja procesów gospodarowania (w skali międzynarodowej - otwarcie rynków handlowych i finansowych, umożliwienie inwestycji bezpośrednich w innych krajach, a w skali narodowej - masowe procesy prywatyzacji i deregulacji sektorów gospodarki, które wcześniej stanowiły własność państwa lub były zmonopolizowane);

•    intensyfikacja integracji regionalnej.

Globalizacja jest traktowana jako postępujące umiędzynarodowienie działalno-id gospodarczej i scalanie gospodarek, przejawiające się dynamicznym wzrostem obrotów handlowych, przepływów kapitałowych i usługowych, zmianami w sieciach komunikacyjnych, transporcie, organizacji przedsiębiorstw, wzorcach konsumpcji, systemach wartości, roli państwa w gospodarce i ogólnym zarysie przepisów. O charakterze procesów globalizacji rozpatrywanych z ekonomicznego punktu widzenia decydują następujące podstawowe cechy globalizacji²:

•    formowanie się światowej sieci obrotu dobrami i usługami (globalizacja powoduje ekspansję przestrzenną tych obrotów oraz zwiększenie ich skali, a także stwarza powszechne występowanie na wielu rynkach międzynarodowych tzw. produktów światowych, wytworzonych przez najsilniejsze i najbardziej znane firmy w określonych dziedzinach produkcji);

•    intensywny rozwój międzynarodowych obrotów kapitałowych (począwszy od rozszerzania sieci działalności wielkich banków w różnych regionach i krajach świata, poprzez intensyfikację obrotów papierami wartościowymi, rozszerzanie i tworzenie różnych form kredytowania krajów i przedsiębiorstw, aż po dynamiczny rozwój zagranicznych inwestycji bezpośrednich);

• rozwój sieci światowego systemu transportowego, pozwalającego w bardzo dużym stopniu zwiększyć masę oraz prędkość przemieszczania ładunków;

1

*11 Stankiewicz: Konkurencyjność pnrdtySwrUua. Budowanie tuntmi nry/nodct pruthąśwnhm

2

* A. Żorska' Ku globalizacji? Przemiany 10 korporacjach transnarodowych i w gospodarce światowej PWN, Warszawa 1998, s. 20.

® A. Budnikowski, M. Cygler: Globalizacja a ekorozwój. hUpf/wwwbudnikowski.pVBudiiikow-skiCygler.pdf z 27.07.2005.

3

A Muller Globalizacja - mil ay ntafmdoić? W: Globalizacja ad A da Z. NBP. Warszawa 20M, i ti-44. http'J/wvw.nbp.pVpublitocje/Globalizaqa/globslizaqa.pd{ z 27.07.2005.