ekonomika (202)

^2.5. Problemy Integracji polskiego systemu transportowego z pozostałymi krajami Unii Europejskiej

Od kilku lat polska polityka transportowa jest zdominowana problematyką dostosowania polskiego transportu do wymagań Unii Europejskiej. Dużo dokonano w tym zakresie jeszcze przed wejściem Balski do Unii. ale proces integracji polskiego transportu z systemem unijnym będzie trwał nadal. Do rozwiązania pozostało wiele problemów, które są konsekwencją znacznych opóźnień w rozwoju sektora transportu w Polsce, spowodowanych głównie brakiem spójnej polityki transportowej oraz niewystarczającymi środkami finansowymi. Tak więc podstawowymi przyczynami niespójności polskiego systemu transportowego z europejskim są mierna kondycja ekonomiczna oraz słabość organizacyjna całego sektora. Proces integracji będzie wymagał wyrównania poziomu jakościowego infrastruktury transportowej, zwiększenia na rynku roli nowoczesnych usług sieciowych (logistycznych, intermodalnych), zbliżenia podstawowych parametrów ekonomicznych transportu (produktywności, trans portochlonno-ści, intensywności inwestowania)⁹.

12.5.1. Dostosowanie funkcjonowania polskiego transportu do norm i zasad obowiązujących w Unii Europejskiej

Kluczowym zadaniem w adaptacji polskiego transportu do standardów unijnych było dostosowanie polskiego prawa regulującego funkcjonowanie transportu. W okresie przedakcesyjnym wdrożono ponad 140 aktów acąuis communa-utaire w dziedzinie transportu. Ujednolicono zasady dostępu do zawodu przewoźnika w poszczególnych gałęziach transportu, przyjęto wspólnotowe normy czasu pracy, otwarto polski rynek transportowy dla operatorów zagranicznych, stworzono system egzekwowania wspólnotowych zasad uczciwej konkurencji, wdrożono zasady udzielania pomocy publicznej w sektorze transportu, przyjęto unijne normy techniczne i zasady wykonywania przewozów ładunków niebezpiecznych oraz rozpoczęto stosowanie wielu innych przepisów prawnych regulujących działalność transportową w Unii Europejskiej**¹.

Dla polskich przedsiębiorstw transportowych najtrudniejszy był okres dostosowania do unijnych wymogów, przypadający na lata 2002-2004, kiedy etapowo wdrażano zasady uzyskania licencji i świadectw kompetencji zawodowych, wprowadzono wspólnotowe normy czasu pracy i odpoczynku, instalacji tachografów oraz inne zmiany powodujące wzrost kosztów, którym nie towa-

*® J. Bumewicz, E. Szczerba: Noaa jakość polskiego transportu po integracji z UE, cz. 1. .Przegląd Komunikacyjny" 2004, nr 9.

“ Ibidem.

rzyszył wzrost przychodów. Wdrożenie tych wszystkich regulacji pomogło jednak całemu sektorowi transportu osiągnąć poprawę produktywności, konkurencyj-noia, podnieść kwalifikacje pracowników i kierownictwa przedsiębiorstw, a tak* że umożliwiło świadczenie usług bardziej odpowiadających użytkownikom transportu. Wymusiło tez rezygnację z pomocy finansowej państwa, z oszczędzania w sposób ignorujący bezpieczeństwo i ochronę środowiska naturalnego, z konkurowania w sposób nieuczciwy i lekceważący klientów transportu¹⁰.

Podstawowym aktem prawnym dostosowującym funkcjonowanie polskiego transportu samochodowego do wymagań Unii Europejskiej była ustawa o transporcie drogowym z 2001 roku (DzU, nr 125, poz. 1371). Ustawa ta kompleksowo uregulowała krajowe i międzynarodowe przewozy drogowe, w tym zasady dostępu do zawodu przewoźnika i dostępu do rynku, a także przewozy na potrzeby własne i powołała Inspekcję Transportu Drogowego.

Przepisy socjalne w transporcie drogowym reguluje ustawa z 24 sierpnia 2001 o czasie pracy kierowców. Doprowadziła ona do zharmonizowania polskich przepisów w sprawie czasu pracy wszystkich osób prowadzących pojazdy drogowe z prawem obowiązującym w Unii Europejskiej (rozporządzenie 3820/85/EWG) i konwencją AETR. Przestrzeganie przepisów ustawy przez kierowców i ich pracodawców będzie kontrolowane przez Inspekcję Transportu Drogowego. Wejście w życie ustawy o czasie pracy nie tylko spowoduje harmonizację przepisów polskich z przepisami Umi Europejskiej, ale powinno znacząco przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Aktem prawnym określającym normy techniczne w Polsce jest ustawa z 1997 roku prawo o ruchu drogowym. Zawarto w niej regulacje będące wyrazem dostosowania do standardów unijnych w zakresie poruszania się pojazdów samochodowych, prędkości i hamowania, wyprzedzania, wymijania, omijania i cofania, holowania, zatrzymania i postoju, ruchu rowerów, motorowerów, pojazdów zaprzęgowych, ruchu zwierząt, porządku i bezpieczeństwa na drogach, przewozu ładunków niebezpiecznych. Ustawa reguluje również sposób umieszczenia ładunku na pojeździe, oznakowanie ładunku, dopuszczalne wymiary i masę pojazdów. Ponadto określono warunki, jakie muszą spełniać pojazdy dopuszczone do ruchu, czyli warunki techniczne, warunki dopuszczenia do ruchu i badania techniczne. Harmonizacja norm technicznych wiązała się z koniecznością unowocześnienia taboru przez polskich przewoźników i to nie tylko w transporcie samochodowym, ale także w kolejowym i żegludze śródlądowej. Spełnianie wyższych norm unijnych wywarło pozytywny wpływ na podniesienie jakości świadczonych przez polskich przewoźników usług, wzrost bezpieczeństwa przewozów i mniejszą szkodliwość dla środowiska, chociaż koszty

522 Ibidem.