page0491

PROBLEMY POPRAWNOŚCI NAZW. POLITYKA NAZEWNICZA

(lub ich zmiany) do polskiego systemu językowego. Prace te prowadzono w Komisji Ustalania Nazw Miejscowych, która przywracała pierwotne nazwy polskie (np. Brzeg ze zniemczonej postaci Brieg, Opole z Oppeln, Gliwice z Gleiwitz) lub inne, np. o etymologii pruskiej (np. Olsztyn z mem. Allensten, a to od prus. nazwy rzeki Alna 'Łyna'). Nierzadko jednak dokonywano „chrztów", czyli tworzono od nowa polskie nazwy wcześniej nie istniejące, np. Świeradów zamiast niem. Flinsberg, Zielona Góra zamiast Grunberg, Wałbrzych zamiast Waldenburg. Materiały z prac Komisji ukazały się drukiem jako „Słownik nazw geograficznych Polski zachodniej i północnej", pod red. S. Rosponda, cz. I-II, Wrocław 1951 (uwzględniono wszystkie zmiany do 1951 r. włącznie; wcześniej były one publikowane w Monitorze Polskim w latach 1946-1950).

Przez wiele lat Komisja Ustalania Nazw Miejscowości uczestniczyła w pracach nad zeszytami zawierającymi nazwy w poszczególnych powiatach („Urzędowe nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych", 1963 -1974, 192 zeszyty wydane przez Urząd Rady Ministrów, Biuro ds. Prezydiów Rad Narodowych). Przedsięwzięcie to przerwała reforma administracji likwidująca powiaty w PRL. Komisja działa jednak nadal (jako Komisja Ustalania Nazw Miejscowych i Obiektów Fizjograficznych), opiniując nazwy obiektów nowo powstających, przemianowy-wanych itp. Kryteria poprawności przyjęte przez Komisję opierają się na aktualnej wymowie nazwy, najczęstszym użyciu, zgodności z normą ogólnopolską lub — rzadziej — regionalną. Nazwy małych obiektów, używane przez niewielkie lokalne wspólnoty, łatwiej uzyskują akceptację postaci regionalnych niż obiekty duże.

Walor normatywny mają pozycje „Wykaz urzędowych nazw miejscowości w Polsce", t. I-III (1980-1982), „Nazwy geograficzne Rzeczypospolitej Polskiej" (1991) oraz starszy nieco „Spis miejscowości Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej" (Warszawa 1967). Pewną wartość normatywną mają także nazwy na oficjalnym mapach, wydawanych przez państwowe służby kartograficzne, przede wszystkim przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii (np. cywilne mapy 1 : 10 000, 1 : 25 000, 1 : 50 000, 1 : 100 000; wojskowe 1 : 50 000, 1 : 100 000, jak również opublikowane przez Naczelnego Kartografa mapy Polski w sześciu częściach w skali 1 : 500 000).

Polskie nazwy wodne znalazły się zarówno na wymienionych wyżej mapach, jak i w „Nazwach geograficznych Rzeczypospolitej Polskiej", w „Podziale hydrograficznym Polski" (Warszawa 1980) oraz w „Katalogu jezior polskich" (t. I-III, 1991-1992).

487