ekonomika (117)

7 Kywru u«ug transportowych

Światowego systemu informacyjnego. którego głównym ogniwem jest iM połączeń informatycznych o zasięgu globalnym za pośrednie-lwem intemetu; internet pozwala na dokonywanie różnorodnych operacji ekonomicznych, od transferu kapitału, po zlecenia kupna i sprzedaży przez firmy, a także umożliwia przekazywanie różnorodnych informacji o charakterze handlowym, finansowym, turystycznym, edukacyjnym; system informacyjny wspomaga telefonia tradycyjna, komórkowa, połączenia faksowe i w coraz szerszym stopniu łączność satelitarna.

Transport znacząco wspiera międzynarodową współpracę gospodarczą i odgrywa rasadnierą rolę w tworzeniu światowej sieci obrotu dobrami oraz w transferze dóbr inwestycyjnych między krajami. Nowoczesny, szybki i wydajny system transportowy spowodował, że wielkie korporacje są w stanie szybko reagować na potrzeby rynku światowego i stosować wiele nowoczesnych metod dostarczania wielkich ładunków, w krótkim czasie, z dużą punktualnością (logistyczna zasada „just in time"). Postęp technologiczny objął prawie wszystkie rodzaje transportu. Efektem tego postępu był rozwój tzw. systemów zintegrowanych, które pozwalają przewozić jednostki ładunkowe różnymi, współdziałającymi ze sobą gałęziami transportu (standardowe pojemniki, kontenery). O szybkości przewozów ładunków wysokowartościowych w skali światowej zadecydowało zastosowanie wielkich transkontynentalnych samolotów odrzutowych. Samolot oar-aatowy odegrał główną rolę w intensyfikacji transportu pasażerskiego, zarówno w zakresie przewozów biznesowych, jak i turystycznych- W transporcie morskim, którego podstawowymi zaletami są masowość oraz między kontynentalny zasięg, powszechnie stosuje się kontenery i wprowadza nowe technologie mtermodalne oraz typu ro-ro (polega na poziomym przeładunku jednostek ładunkowych na kołowych podwoziach), zwiększające szybkość przeładunków. W zakresie przewozu ładunków masowych, zarówno płynnych, jak i suchych, takich jak ropa naftowa, gaz ziemny, rudy metali i zboża, rozwój technologiczny polegał na znacznym zwiększeniu nośności statków (szczególnie wielkich zbiornikowców), co pozwoliło znacznie obniżyć koszty przewozu tych dóbr**.

Transport jest nie tylko czynnikiem wspierającym procesy globalizacji, ale także jej przedmiotem. Można powiedzieć, że globalizacja wpływa na rynki transportowe na dwa sposoby^{1 25}.

• powoduje zmiany w zakresie potrzeb przewozowych — zmienia się ich wielkość, struktura asortymentowa, wymagania jakościowe co do sposobu realizacji tych potrzeb oraz odległości przemieszczania;

• prowadzi do zmian strategii podmiotów świadczących usługi transportowe.

_na zmiany w zakresie potrzeb transportowych w krajach gospodarczo Wartych miała intensywna ewolucja struktury produkcji gospodarczej, ^"^jukcji przemysłowej znacząco zwiększył się udział dóbr wysoko przetwo-^ pych³ produkowanych przez przemysł elektroniczny, elektrotechniczny, .    farmaceutyczny i spożywczy. Natomiast surowce masowe, w tym ener-

^cn3__zlłe_f były importowane z krajów słabo rozwiniętych, w których domino-^»la gospodarka surowcowa. W przewozach surowców masowych największy łgiał ma żegluga morska, którą w 1999 roku przewieziono 5,1 mld t ładunków. Mit 1,9 ntld • paliw płynnych. Rozwinięto i unowocześniono międzynarodo-systemy przesyłowe ropy naftowej, gazu ziemnego i prądu elektrycznego⁴, nuże znaczenie w tym zakresie odgrywa rozwój korporacji globalnych transnarodowych⁴, które tworzą swoistą sieć gospodarczą, prowadzą dziaial-eksportową i importową, dokonują wielomiliardowych obrotów kapitałowy Działalność firm globalnych i transnarodowych wpływa na wielkość jtrukturę światowego eksportu i importu. Coraz powszechniejszy jest podział orocesu produkcji na etapy realizowane w różnych krajach, stąd występuje Laufer dóbr i usług wewnątrz korporacji, między jednostką centralną a jej filia-mi oraz między poszczególnymi filiami . Oddziałuje on na strukturę, rozmiary i kierunki handlu zagranicznego obsługiwanego przez transport, a także na określone wymagania jakościowe względem realizacji procesu przemieszczania Wzrost znaczenia łańcuchów dostaw w gospodarce globalnej przyczynił się do rozwoju logistyki międzynarodowej lub, według innych określeń, logistyki gjobalnej (w skali europejskiej — eurologistyki). Rozwój metod zarządzania logi-5tyką międzynarodową, wdrażanie jej w wielkich korporacjach, wsparte ogromnymi nakładami, jest, obok rozwoju technicznego, zmian politycznych i socjoekonomicznych, stymulatorem powstawania globalnego rynku. Pokonywanie większych odległości w międzynarodowych systemach logistycznych rzutuje na wydłużenie terminów dostaw i prawdopodobieństwo ich dotrzymania.

1

*    Ibidem. s. 13 44

2

   R_ Tomanek FraiśrjMiiiraonif transportu. Wyd. AE. Katowice 2004. s. 95.

*| Kaliński- Globalizacja w perspektywie historycznej. W- Globalizacja od A do Z. NBP, Warszawa ZOt s. 33-34. http://www.nbp.pl/publikacje/Globalizaqa/globaUzacja.pdf z 27 07 2005

3

Korporacje (przedsiębiorstwa), które prowadzą działalność gospodarczą w więcej niż jednym baju, nazywa się korporacjami ponadnarodowymi. Korporacja transnarodowa jest najwyższą i najnudniejszą formą umiędzynarodowienia, wymagającą wysokich umiejętności menedżerskich i doskonalej koordynacji działań. W przeciwieństwie do przedsiębiorstw globalnych, sprzedawane pna nie produkty i usługi są zróżnicowane na poszczególnych rynkach, odpowiednio do lokalnych wymagań. Produkcja standardowych części, elementów i podzespołów odbywa się w kilku wybranych krajach, natomiast końcowe fazy procesów produkcyjnych, prowadzące do ostatecznej puma oferowanych produktów, są rozproszone po filiach zlokalizowanych w krajach lub regio-^luch- "³ których rynki przeznaczona jest oferta. Przedsiębiorstwa transnarodowe łączą zalety przedsiębiorstw globalnych (specjalizacja, korzyści skali) ze zróżnicowaniem geograficznym swojej ^oftrty W Stankiewicz, op. cit.. s. 76-77).

4

ł- Czarny, J. Klcincrt Firmy wielonarodowe w gospodarce światowej. W: Globalizacja od A do Z. NBP, Utuwą 2004, s. 234-235. http://www.nbp.pl/publikacje/Globalizacja/globaUzacja.pdf z 27.07.2005.