gender dla sredniozaawansowanych5

Dla Beauvoir podmiot, w ramach asymetrycznych relacji i modal-nośd języka fallogocentrycznego, jest męski i powszechny; żeński „Inny" natomiast, pozostający na zewnątrz uniwersalizujących norm bycia osobą, jest „szczegółowy” i immanentny. Ze stanowiska autorki Drugiej pici wypływa dla Butler fundamentalna krytyka odcie-leśnienia abstrakcyjnego mfskiego podmiotu epistemologicznego, który wyrzeka sif swego społecznie naznaczonego ucieleśnienia, projektowanego w symbolicznym przemianowaniu ciała na żeńskie, a tym samym przeniesienia tego, co odrzucane, na sferę kobiecości¹.

Ów „dyskurs różnicy” totalistycznie, zdaniem Buder, kwestionuje Irigaray, gdy dowodzi, iż kobieta jest w istocie „skreślona”, „wykreślona” z domeny tego, co oznaczalne. Ekonomia męskiego oznaczania jest bowiem jednym z fantazmatów samozwrotnego pożądania fallogocentryzmu.

O ile Buder kwesdonuje totalistyczne konstatacje francuskiej feministki, proponując w miejsce - jak to nazywa - imperialnych założeń transkulturowych (poszukiwania i krytyki uniwersalnych relacji podległości) politykę koalicyjną, o tyle jej pogląd na istotę płci wiele zawdzięcza praktyce demontażu dyskursów wcielanej w teksty przez Luce Irigaray. Buder reprezentuje dyskursy pono-woczesne, zastępujące „różnicę” I „zróżnicowaniem”. Proponuje wydostać się z pola konfrontacji, które było domeną historycznego feminizmu.

Zdaniem Judith Buder, nie tylko płeć kulturowa, także płeć biologiczna jest konstruktem, który rozbić można - i to jest ważny moment - polityką subwersji, której źródłem jest ciało ujmowane jako miejsce oporu przeciw normom. Kobietę znajdziemy na pograniczu, na śmietniku porządku symbolicznego, wśród odpadków patriarchalnej narragi. Czyli gdzie? Nie tam, skąd tylko uciekać 1 przeciwnie, tam, gdzie warto być, żeby zrozumieć i praktykować różnorodność na de różnicy. W subwersywnym teatrze seksualności, w rolach bulch-femme, draghingi dragąueen, transwestytyzmie, transseksualizmie, sadomasochizmie. W ich ekspozycji widać opór

wobec „performatywu płci”, wobec „historycznie zmiennego kore-latu różnic”; różnicę między „genderem” a przedstawieniem, które czerpie z garderoby płci, zapisanej „na ciele" przez normatywny język. Tam, gdzie spektakl - jest odsłonięcie, przynajmniej danej zasady imitacji, która wchodzi w złożone związki z nieistniejącym lub też skutecznie zakrytym oryginałem. W tak zaplanowanym spektaklu rolę głównego materiału gra pożądanie. Pożądanie, które wyraża osobistą historię osoby, przysłaniane dotąd wyimaginowanym, przeteoretyzowanym i normatywnym na opak obrazem pułapki płci kulturowej. Tożsamość to dla Butler „konieczny błąd", otwierający drogę polityce różnorodności i dający wskazówkę co do niezbywalności ruchu pojęć, który trwać powinien dalej, także poza i przeciwko queei². Także poza i przeciwko historycznej już krytyce „fallocentryzmu”, a tym bardziej - przeciwko resentymentowi, aspirowaniu do przejęcia męskich uprawnień. Zawsze „przeciw”, bo tylko tak możemy się ustrzec, usypiającemu wpływowi rozstrzygnięć raz-na-zawsze, uniwersalnych.

Queer, afirmacja inności u jej źródła, w blasku reflektorów, duma z byda Innym, wchodząca na miejsce lękliwego ujawnienia, wskazująca na uniwersalną wyjątkowość kondycji ludzkiej, odbiera przywileje kolonizatorom i podglądaczom. Inność fascynowała zawsze, przypomnijmy sobie antropologiczne opowieści Bronisława Malinowskiego i Smutek tropików Claude’a Leri-Straussa. Wyprawa na obcy ląd była wyprawą do samego siebie, szukaniem bliźniaka, lustra, okruchów podświadomośri, niebezpiecznego zakamarka , ja”. „Inny” był delegatem dzikich wysp mieszkającym w cywilizowanym mieście naszej osoby. Jeśli w dodatku ujawniał się skromnie, z dramatyczną opowieścią o stłumieniu i nieszczęściu, o „oblężonej twierdzy” i „studni cierpienia”, jaką była dla niego jego własna identyfikacja wobec rodziny, szkoły, społeczeństwa - przeżywał za nas lęk i wstyd, dawał nam poczucie przewagi. Ruch gejowski odebrał nam przywilej bezpiecznego igrania z niebezpieczeństwem,

1

J. Butler, dz. cyt., s. 65.

2

J. Butler, Critically Queer, w. Playingwith Fin. Queer Politia, Quetr Theories, red. S. Pelan, London, New York 1997, s. 11-30.