ekonomika (18)

X

pracy _w transporcie budziło wMd ekonomistów duże Było to spowodowane faktem iż w trakcie procesu trans port owe-i osoby nie    zauważalnym przemianom materiał-

■tę ich byt przestrzenny W transporcie nie oddziałuje I pracy e sposób charakterystyczny dla działów produkcji ma-gdyz nie ma surowców ani materiałói r podstawowych, które ulegają HptfpUH jedynie materiały pomocnicze, głównie surowce ! do napędu środków transportu. Dlatego też w transpor-używa af określenia .przedmiot przewozu" zamiast .przed-1 pracy', a przewożone 44 osoby lub ładunki

►

U Infrastruktura transportu — pojęcie i części składowe

Świadczenie usług transportowych opiera się na określonej bazie środków materialnych. a tałcze kwalifikacjach i umiejętnościach osób zaangażowanych w re-•Kcację procesu transportowego. W grupie środków materialnych niezwykle Motnę rolę odgrywa infrastruktura transportu.

Infrastruktura transportu jest to zespól obiektów liniowych i punktowych trwale nrt|niij 1 h z przestrzenią, które umożliwiają przewożenie osób i ładunków. iiimiih środka transportu, składowanie i inne czynności występujące w procesie transportowym²*.

Ze względu na lokalizację przestrzenną infrastrukturę transportu dzielimy na:

• infrastrukturę liniową - różnego rodzaju drogi transportowe i urządzenia przesyłowe (rurociągi, linie energetyczne), po których odbywa się przetnie-szczanie; drogi samochodowe, kolejowe, rzeki i inne wody żeglowne wraz Z niezbędnym wyposażeniem, jak mosty, tunele, nasypy, tory, sieć trakcyjna i inne budowle inżynieryjne;

• infrastrukturę punktową - punkty transportowe i węzły transportowe wraz z urządzeniami i wyposażeniem (rampy, przestrzenie składowe, magazyny, perony, pasy startowe, sprzęt przeładunkowy) oraz stacje przekaźnikowe.

Wfctżne jest rozróżnianie pojęć punktu transportowego i węzła transportowego.

Nie każdy punkt transportowy jest jednocześnie węzłem.

Punkt transportowy jest to każde miejsce na sieci transportowej odpowiednio wyposażone, w którym może rozpoczynać się lub kończyć przemieszczanie przedmiotu przewozu (osób, ładunków) albo w którym możliwa jest zmiana środka transportu. Węzłem transportowym zaś jest każdy punkt transportowy,

Jol to tzw funkcjonalne podcilac do problemu infrastruktury transportowej. Szerzej w: Ekono-trmpoflu Red A Pukozub VVKt. Warszawa 1979, s. 200-209.

w którym zbiegają Mf biur z co najmniej trzech kierunków. Mogą to być Unie jednej tub różnych gałęzi transportu.

Punkty transportowe spełniają trzy podstawowe funkcje*:

•    funkcję gałęziową - rola miejsca postojowego, manewrowego i obsługi technicznej środków transportu, kierowanie ich ruchem i działalnością handlową; funkcja ta odnosi się do środków technicznych danej gałęzi transportu;

•    funkcję międzygałęziową - koordynacja działalności przewozowej dwóch lub większej liczby gałęzi transportu; pasażer lub ładunek zmienia środek transportu bezpośrednio lub za pośrednictwem poczekalni lub magazynu, w tej sytuacji punkt transportowy staje się węzłem międzygalęziowym; funkcja ta spełniana jest w stosunku do przedmiotu przewozu (ładunków i osób);

•    funkcję zbiorczą i rozdzielczą przewożonych ładunków i osób; każdy punkt transportowy ma pewien obszar ciążenia, gdyż jest do niego najbliżej lub jest najkrótszy czas dotarcia; w tym punkcie .zbierane* są ładunki, które wymagają dalszego przemieszczania, lub pasażerowie, którzy chcą skorzystać z danego środka transportu, natomiast w punkcie docelowym przemieszczania jest odwrotnie, tzn. pasażerowie i ładunki są .rozdzielani* w różnych kierunkach na określonym obszarze; funkcja ta spełniana jest na rzecz otoczenia.

2.3. Cechy infrastruktury transportu

Infrastruktura transportu charakteryzuje się pewnymi cechami specyficznymi z technicznego punktu widzenia, a te z kolei mają swoje skutki ekonomiczne (łab. 2.1) oraz wyraźny wpływ na sferę organizacji i zarządzania transportem.

Tab. 2.1. Cechy techniczne infrastruktury transportu i ich skutki ekonomiczne

Cechy techniczne	Skutki ekonomiczne cech technicznych
•    niepodzielność techniczna •    długi okres powstawania •    długi okres eksploatacji •    powolność zmian jakościowych •    immobilność przestrzenna	•    niepodzielność ekonomiczna •    pierwotność nakładów infrastrukturalnych •    wysoka mająlkochłonność i kapitalochłonność •    dominujące zaangażowanie kapitału państwowego i mała podatność na angażowanie kapitału prywatnego •    korzyśd dużej skali

Źródło: opracowanie własne na podsL Rozwój infrastruktury transportu. Red. K. Wojewódzka-Król łśfrd- UG.Cdańrit 1999, i. 19; W Grzywacz: Infrastruktura transportu. WKŁ. Warszawa 1982.1.58-87.

25

W. Grzywacz: Infrastruktura transportu. WKŁ, Warszawa 1982, i. 38-39.