pic 10 11 183213

wychowawczych. Dzieci te wykazują duże braki w zakresie kultury zachowania, brakuje im również elementarnych nawyków higieniczno--porządkowych, kultury spożywania posiłków. Wykazują też poważne braki w zakresie umiejętności współżycia społecznego. Około 70% wychowanków sprawia różnego rodzaju trudności wychowawcze: popełnia kradzieże, ucieka z placówki, pali papierosy, kłamie (Krupiński 1990, s. 49). Zwiększa się w pogotowiu liczba dzieci z zaburzeniami sfery emocjonalnej: nadpobudliwych psychoruchowo, agresywnych, zahamowanych psychoruchowo, lękliwych, depresyjnych, apatycznych z tendencją do agresji. Zaburzenia te stwierdzono u około 50% dzieci przebywających w pogotowiu (Kuźnik 1994). Wiele dzieci przyjmowanych jest zaniedbanych pod względem higienicznym, niekiedy mają na swoim ciele ślady systematycznego, brutalnego bicia przez własnych rodziców lub opiekunów, a także ślady różnorodnych urazów, złamań kończyn, niezagojo-nych ran itp. Stan zdrowia i rozwój fizyczny większości dzieci w pogotowiu wykazuje odchylenia od normy, niedobory wagi i wzrostu, które są wynikiem niedożywienia i życia w trudnych warunkach. U większości wychowanków pogotowia opiekuńczego stwierdza się opóźnienia w nauce. 32% wychowanków ma jednoroczne opóźnienie, 25% dwuletnie, 15% trzyletnie, a 3% czteroletnie opóźnienie. Dotknięte są nim dzieci, których poziom inteligencji jest powyżej normy, oraz te, których intelekt jest poniżej normy rozwojowej. Stwierdzono, że 27% dzieci opóźnionych w realizacji nauki posiadało normę intelektualną (Krupiński 1990). Prawie wszyscy wychowankowie w pogotowiu opiekuńczym mają niezaspokojoną potrzebę więzi emocjonalnej, co wyraźnie rzutuje na ich zachowanie - starsi są bardziej agresywni, a młodsi lgną do każdego, kto okaże im odrobinę zainteresowania. Badania nad przemocą wśród wychowanków pogotowia opiekuńczego wykazują, że w znacznej mierze doświadczali oni przemocy w rodzinach własnych, ale również stosują ją wobec innych dzieci. L. Pustkowiak (2000) stwierdza, że 71,4% dzieci pogotowia stosuje różnego rodzaju przemoc na terenie instytucji. A z kolei A. Sniegulska (2002) pisze, że w pogotowiach ma miejsce zjawisko mobbingu, co znaczy, że w sposób stały i powtarzalny pewni wychowankowie są krzywdzeni. Przemoc akceptują wychowankowie o wysokim stopniu demoralizacji lub społecznie niedostosowani, a więc dzieci, które w zdemoralizowanych rodzinach opanowały wzory agresywnych zachowań i nie znają dla nich alternatywy.

Od 2005 r. pogotowia opiekuńcze nie są już wspomagane finansowo przez państwo, lecz w całości utrzymywane przez gminy, które pragną obniżyć koszty ich funkcjonowania i czynią to na różne sposoby. Jednym z powszechniejszych jest przemienienie pogotowia w placówkę wielofunkcyjną, w której obok dotychczasowych struktur i sposobów pracy będą powstawały nowe, związane z wypełnianiem funkcji opiekuńczo-•wychowawczej i pomaganiem rodzinom w rozwiązywaniu różnorodnych problemów dotyczących dziecka. Pogotowia rozszerzają więc ofertę programową i usługową.

BIBLIOGRAFIA

Borowski R., 1992, Środowisko rodzinne młodzieży przebywającej w oddziale izolacyjnym PPO nr 2 w Warszawie, „Opieka. Wychowanie. Terapia”, nr 1.

Borowski R., 1995, Wychowanie i resocjalizacja młodzieży oddziałów izolacyjnych w pogotowiach opiekuńczych, Wyd. Kronika, Warszawa.

Brągiel J., 1997, Pogotowie opiekuńcze, [w:] Formy pracy opiekuńczo-wychowawczej, red. J. Brągiel, S. Badora, Wyd. WSP, Częstochowa.

Cyrańska E., 1994, Pogotowie Opiekuńcze: rys historyczny, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze", nr 7.

Czarnecka G., 1988, Z doświadczeń pogotowia, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 5.

Dawidowicz D., 1992, Praca oddziału izolacyjnego w pogotowiu opiekuńczym, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 9.

Filipczuk H., 1989, Funkcje diagnostyczne pogotowia opiekuńczego, „Problemy Opiekuńczo-

•    Wychowawcze”, nr 3.

Filipczuk H., 1991, Refleksje na temat metodyki funkcjonowania pogotowia opiekuńczego, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 9.

Gloński Z., 2002, Nowi wychowankowie w pogotowiu opiekuńczym, „Problemy Opiekuńczo-

•    Wychowawcze”, nr 6.

Gulin W., 1989, Nastawienie dziecka do pogotowia opiekuńczego, „Problemy Opiekuńczo-•Wychowawcze”, nr 7/8.

Hartwich A., 1988, Obserwacja psychologiczno-pedagogiczna jako element diagnozy wychowawczej, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 2.

Kaczoł M., 1989, Pedagogizacja rodziców w warunkach pogotowia opiekuńczego, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 4.

Kornet W., 1989, Propedeutyka samorządności w grupie wychowanków pogotowia opiekuńczego, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 1.

Kozdrowicz E., 1999, Pogotowie opiekuńcze, [w:] Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i procy socjalnej, red. D. Lalak, T. Pilch, Warszawa.

Krupiński A., 1990, Pogotowie opiekuńcze w systemie opieki nad dzieckiem, Wyd. Żak, Warszawa.

Kubaszewski F., 1988, Wychowanie przez pracę w pogotowiu opiekuńczym, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 5.

Kuźnik I., 1994, Wychowankowie pogotowia opiekuńczego, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 9.

Michnik G., 2002, Praca pedagoga w pogotowiu opiekuńczym, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 4.

Pawłowicz A., 1988, Adaptacja dziecka przedszkolnego w pogotowiu opiekuńczym, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr G.

Pordałowa D., 1987, Pogotowie Opiekuńcze ważnym ogniwem w systemie opiekuńczo-wychowawczym, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 7.

Praca wychowawcza w pogotowiu opiekuńczym, 1989, red. S. Nowaczyk-Kunkiewicz, IKN, Warszawa.

301