co wyznacza poziom ich dolegliwości. Ważnym elementem systemu jest możliwość przenoszenia wychowanków, w zależności od ich zachowania, do zakładów o łagodniejszym lub bardziej surowym rygorze. Różnice pomiędzy zakładami umożliwiają wykorzystywanie elementów systemu progresywnego, gdyż dzięki nim można motywować wychowanków do pracy nad sobą. Przedstawiając szczegółowe i jasne (uregulowane przepisami) zasady funkcjonowania poszczególnych typów zakładów, wskazuje się wychowankowi, iż dostęp do różnorodnych dóbr zależy od ich własnych decyzji i zachowania zgodnego z regulaminem. W ten sposób uczy się wychowanka m.in. poczucia odpowiedzialności za własny los.
Zakłady poprawcze dzielą się na:
1. resocjalizacyjne:
a) otwarte (młodzieżowe ośrodki adaptacji społecznej): dla chłopców w Koszalinie, Studzieńcu, Szubinie,
b) półotwarte: dla chłopców w Raciborzu, Głogowie, Jerzmanicach Zdroju, Kcyni, Konstantynowie Łódzkim, Laskowcu, Ostrowcu Świętokrzyskim, Poznaniu, Pszczynie Łące, Świdnicy; dla dziewcząt - w Koronowie, Falenicy, Zawierciu,
c) zamknięte: dla chłopców w Nowem,
d) o wzmożonym nadzorze wychowawczym: dla chłopców w Barczewie, Grodzisku Wielkopolskim, Trzemesznie,
2. resocjalizacyjno-rewalidacyjne: dla chłopców w Mrozach, Sadowi-cach, Tarnowie, Witkowie,
3. resocjalizacyjno-terapeutyczne: dla chłopców w Białymstoku i Świeciu.
Zakłady resocjalizacyjne otwarte są przeznaczone dla nieletnich, którzy:
- nie przebywali w aresztach śledczych lub zakładach karnych,
- nie dopuścili się najcięższych czynów karalnych określonych w kodeksie karnym, takich jak: zabójstwo, ciężkie uszkodzenie ciała, rozbój, sprowadzenie katastrofy, przejęcie kontroli na statku, sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, zgwałcenie, branie i przetrzymywanie zakładnika, zamach na prezydenta,
- wyrażają wolę uczestniczenia w procesie resocjalizacji i których postawa oraz zachowanie w schronisku dla nieletnich za tym przemawia,
- nie identyfikują się z podkulturą przestępczą.
W zakładach tych mogą być umieszczani wychowankowie z innych zakładów resocjalizacyjnych, jeżeli przemawiają za tym ich zachowanie, postawy lub wskazania zespołu diagnostyczno-korekcyjnego. Kształcenie ogólne i zawodowe oraz zatrudnianie prowadzi się na terenie zakładu lub poza nim, z uwzględnieniem postaw, potrzeb, uzdolnień i zainteresowań wychowanków. Poza zakładem może się również odbywać praktyczna nauka zawodu, a w czasie wolnym od nauki i pracy - zajęcia o charakterze kulturalnym, oświatowym, sportowym i rekreacyjnym. W zakładach typu otwartego liczba wychowanków w grupie wychowawczej i oddziale szkolnym nie powinna przekroczyć 12 osób.
Zakłady resocjalizacyjne półotwarte są przeznaczone dla nieletnich, których popełnione czyny karalne i niekorzystne zmiany zachowania nie dają podstaw do umieszczenia ich w zakładach resocjalizacyjnych otwartych. W zakładach tych mogą być umieszczani w wyniku ukarania wychowankowie z zakładów resocjalizacyjnych otwartych, których zachowanie nie uzasadnia dalszego pobytu w tych zakładach. Ponadto do zakładów półotwartych mogą trafić wychowankowie zakładów resocjalizacyjnych zamkniętych i o wzmożonym nadzorze wychowawczym, gdy zostają nagrodzeni wskutek przekonania, że dalszy proces ich resocjalizacji może przebiegać w zakładach resocjalizacyjnych półotwartych.
W zakładach półotwartych zajęcia w czasie wolnym od pracy prowadzi się na terenie zakładu lub poza zakładem, pod bezpośrednim nadzorem pracowników zakładu. Kształcenie ogólne i zawodowe oraz zatrudnianie wychowanków prowadzi się zasadniczo na terenie zakładu, jedynie w uzasadnionych przypadkach dyrektor może wyrazić zgodę na kształcenie ogólne i zawodowe oraz zatrudnienie poza zakładem. Grupa w internacie i w oddziale szkolnym powinna wynosić 10 wychowanków.
Zakłady resocjalizacyjne zamknięte są przeznaczone dla wychowanków, którzy wielokrotnie uciekali z zakładów resocjalizacyjnych otwartych lub półotwartych. Kształcenie ogólne i zawodowe, zatrudnianie oraz zajęcia w czasie wolnym od nauki i pracy prowadzi się wyłącznie na terenie zakładu. W zakładach tych praca resocjalizacyjna z wychowankami, w szczególności poprzez zajęcia terapeutyczne, jest ukierunkowana na rozpoznawanie i eliminowanie przyczyn ucieczek. Liczba wychowanków w grupie wychowawczej i oddziale szkolnym powinna wynosić 8 osób.
Zakłady resocjalizacyjne o wzmożonym nadzorze wychowawczym są przeznaczone dla nieletnich, wobec których sąd orzekł umieszczenie w tego rodzaju zakładzie. W zakładach tych mogą być umieszczeni dezorganizujący pracę w innych zakładach wychowankowie, którzy ukończyli 16 lat, a w wyjątkowych przypadkach - lat 15. Praca resocjalizacyjna w warunkach wzmożonego nadzoru wychowawczego polega w szczególności na:
- zaplanowaniu indywidualnych oddziaływań wychowawczych, w tym zajęć edukacyjnych, korekcyjnych i terapeutycznych w warunkach czasowego ograniczenia kontaktów z grupą wychowawczą,
- wypełnianiu porządku opracowanego dla poszczególnych grup wychowawczych, oddziałów szkolnych, grup warsztatowych w warunkach czasowego ograniczenia kontaktów z innymi wychowankami.
475