60717 pic 10 11 183712

w zakładzie sądy rozpoznają sprawę w postępowaniu poprawczym, przy zastosowaniu procedury karnej. Orzekając umieszczenie w zakładzie poprawczym, nie określa się okresu pobytu nieletniego w placówce; wychowanek nie może jednak być w niej dłużej niż do ukończenia 21 roku życia. Niezwłocznie po uprawomocnieniu się wyroku orzekającego umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym sędzia rodzinny przedstawia Ministerstwu Sprawiedliwości wniosek o skierowanie nieletniego do odpowiedniego zakładu wraz z jego dokumentacją. Sędzia może w orzeczeniu sprecyzować, w jakim zakładzie poprawczym należy umieścić nieletniego. Nieletniego kieruje się i przenosi do odpowiedniego zakładu poprawczego po zasięgnięciu opinii zespołu specjalistów, będącego komórką w Departamencie Spraw Rodzinnych i Nieletnich przy Ministerstwie Sprawiedliwości.

Po otrzymaniu skierowania sędzia poleca doprowadzić podopiecznego do zakładu przez rodziców, kuratora luh policję, a także, w wyjątkowych wypadkach, może zezwolić nieletniemu na samodzielny dojazd do zakładu. W postępowaniu wykonawczym sąd rodzinny ma możliwość (przed umieszczeniem nieletniego w zakładzie poprawczym albo po upływie odroczenia lub przerwy w wykonaniu umieszczenia w zakładzie poprawczym) odstąpienia od wykonania orzeczenia, co może nastąpić w sytuacji, gdy w zachowaniu nieletniego nastąpiła istotna poprawa.

Cele i zadania zakładu

Zakłady poprawcze to placówki resocjalizacyjne działające na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 17 października 2001 r. w sprawie zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich. W Polsce obecnie funkcjonuje 26 zakładów poprawczych, w tym 3 dla dziewcząt. Zakłady te działają cały rok i nie są placówkami koedukacyjnymi. Ogółem w zakładach poprawczych w Polsce jest przygotowanych 1241 miejsc, w tym 100 dla dziewcząt.

Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich stanowi, iż wykonywanie środków wychowawczych i poprawczych ma na celu wychowanie nieletniego na świadomego i uczciwego obywatela i odbywa się z uwzględnieniem wskazań nauki i doświadczeń pedagogicznych. Działalność wychowawcza powinna zmierzać przede wszystkim do wszechstronnego rozwoju osobowości i uzdolnień nieletniego oraz do kształtowania i utrwalania w nim społecznie pożądanej postawy i poczucia odpowiedzialności, tak by był on odpowiednio przygotowany do społecznie użytecznej pracy. Wykonywanie ustawowych środków powinno doprowadzić także do prawidłowego spełniania przez rodziców lub opiekuna ich obo-

wiązków wobec nieletniego. Do wykonywania środków wychowawczych można włączyć również organizacje młodzieżowe i inne organizacje społeczne.

Podstawowym zadaniem zakładu poprawczego jest resocjalizacja nieletnich, zmierzająca do zmiany ich postaw wobec siebie i innych w kierunku społecznie pożądanym, zapewniającym prawidłowy rozwój osobowości, a także kształtowanie pozytywnych zainteresowań, właściwej hierarchii wartości oraz przestrzegania przyjętych zasad współżycia społecznego. Ustawa zwraca uwagę na obowiązek indywidualnego oddziaływania na wychowanków w zakładach wszelkiego rodzaju, a więc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych, oraz na obowiązek prowadzenia kształcenia na poziomie ogólnokształcącym, zawodowym, prowadzenia działalności kulturalno-oświatowej, sportowej oraz innych form mających na celu rozwijanie aktywności społecznej nieletnich i wdrożenia ich do pracy społecznie użytecznej (Strzembosz 1983, s. 29).

Zakład w ramach prowadzonej działalności resocjalizacyjnej wobec wychowanka jest prawnie zobowiązany do zapobiegania i przeciwdziałania:

-    nabywaniu i spożywaniu napojów alkoholowych przez wychowanków oraz środków odurzających i psychotropowych i udziela im oraz ich rodzinom pomocy w rozwiązywaniu problemów uzależnienia od tych środków, współpracując z instytucjami i organizacjami świadczącymi specjalistyczną pomoc,

-    posługiwaniu się wyrazami lub zwrotami wulgarnymi, obelżywymi albo gwarą używaną w podkulturach o charakterze przestępczym,

-    wykonywaniu tatuaży,

-    samowolnej wymianie z innymi wychowankami odzieży, obuwia oraz innych przedmiotów,

-    posiadaniu przedmiotów niebezpiecznych, w szczególności narzędzi do cięcia metalu, środków służących do obezwładniania, broni, środków odurzających, substancji psychotropowych oraz alkoholu,

-    namowom do buntu, nieprzestrzegania regulaminu zakładu oraz zachowań agresywnych,

-    tworzeniu się grup podkultury o charakterze przestępczym.

Rodzaje zakładów poprawczych

Zakłady poprawcze nie są placówkami jednorodnymi; różnią się przede wszystkim stopniem izolacji wychowanków od środowiska zewnętrznego oraz możliwościami stosowania środków dyscyplinujących,

473