pic 10 11 183607

z grupą schroniskową jest o wiele trudniejsza niż praca z wychowankami zakładu poprawczego (którzy notabene posiadają więcej przywilejów niż nieletni ze schroniska).

Cele i zadania schroniska

Zadaniem schroniska jest zapewnienie pozostawania nieletniego do dyspozycji organu kierującego do schroniska, zapobieganie działaniom, które mogłyby utrudniać postępowanie w prowadzonej sprawie, opracowanie diagnozy lub rozpoczęcie procesu resocjalizacji.

Obok funkcji zabezpieczającej (prawidłowy tok postępowania sądowego w trybie poprawczym), bardzo ważną funkcją, którą wypełnia schronisko, jest funkcja diagnostyczna (Borowski, Wysocki 2001, s. 104). Diagnoza, którą schronisko ma obowiązek opracować, powinna opierać się na wnikliwej obserwacji zachowania nieletniego. Schronisko opracowuje opinię psychologiczno-pedagogiczną o nieletnim, która obejmuje:

1.    określenie stanu zdrowia fizycznego, a w tym:

a)    uwarunkowania biologiczne stanu zdrowia, przebiegu ciąży, choroby wieku dziecięcego,

b)    przebyte choroby, urazy, operacje,

c)    aktualny stan zdrowia, sprawność fizyczną, sprawność analizatorów, kontakt ze środkami psychoaktywnymi,

2.    określenie poziomu rozwoju psychicznego, a w szczególności:

a)    poziom rozwoju poznawczego, w tym przebieg nauki szkolnej z uwzględnieniem opóźnień w nauce i braków w wiadomościach szkolnych oraz z uwzględnieniem zainteresowań i predyspozycji zawodowych,

b)    charakterystykę osobowości nieletniego, w tym cechy temperamentu, uczucia, potrzeby, wartości, zainteresowania, zdolności oraz pozytywne aspekty osobowości,

3.    charakterystykę środowiska rodzinnego i rówieśniczego, uwarunkowania psychospołeczne, więzi emocjonalne, system wartości, system wychowawczy,

4.    analizę procesu nieprzystosowania społecznego,

5.    wnioski określające kierunki oddziaływań resocjalizacyjnych,

6.    propozycje dotyczące rodzaju środka wychowawczego lub poprawczego.

Wnioski sformułowane w diagnozie stanowią dla sądu podstawę do wydania decyzji o umieszczeniu w zakładzie poprawczym i określenia typu zakładu poprawczego.

Rodzaje schronisk dla nieletnich

Od 1997 r. obok schronisk zwykłych funkcjonują schroniska interwencyjne. Schroniska zwykłe są przeznaczone dla nieletnich umieszczonych w schronisku na podstawie art. 27 § 1 (wyżej omówiony) lub art. 74 § 2 u.p.n., który mówi, iż w sytuacji, gdy wykonanie orzeczenia o umieszczeniu nieletniego w zakładzie poprawczym napotyka niedające się usunąć przeszkody, sąd rodzinny może zastosować nadzór kuratora, a w wyjątkowych wypadkach, uznając, że ze względów wychowawczych jest to konieczne, może orzec umieszczenie nieletniego w schronisku dla nieletnich. Nieletni pozostaje wtedy w schronisku do czasu umieszczenia go we właściwym zakładzie, jednakże pobyt w schronisku nie może wówczas przekroczyć 3 miesięcy.

Schroniska interwencyjne są przeznaczone dla nieletnich, którzy dopuścili się poważnych czynów karalnych (np. zabójstwa, gwałtu), stwarzają poważne zagrożenie społeczne albo gdy umieszczenie ich w schronisku zwykłym mogłoby być niebezpieczne. Praca wychowawcza wobec nieletnich umieszczonych w schroniskach interwencyjnych jest ukierunkowana w szczególności na eliminowanie przyczyn zachowań agresywnych.

W schroniskach zwykłych liczba nieletnich w grupie wychowawczej i oddziale szkolnym nie powinna przekraczać 10 osób, natomiast w schroniskach interwencyjnych - 6 wychowanków. Liczba wychowanków w grupach warsztatowych powinna wynosić połowę liczby wychowanków w oddziale szkolnym, określonej dla każdego rodzaju schroniska. W przypadkach uzasadnionych względami wychowawczymi lub organizacyjnymi dyrektor schroniska może zwiększyć lub zmniejszyć liczbę wychowanków w grupie wychowawczej, z zachowaniem liczby grup w schronisku.

W Polsce obecnie funkcjonuje 18 schronisk dla nieletnich, w tym 3 dla dziewcząt (w Koronowie, Warszawie-Falenicy i Zawierciu). Do tej pory powstały 3 schroniska interwencyjne (tylko dla chłopców) w Dominowie, Chojnicach i Łańcucie. Pozostałe schroniska znajdują się w Białymstoku, Gdańsku-Oliwie, Głogowie, Konstantynowie Łódzkim, Laskowcu, Pobiedziskach, Pszczynie, Raciborzu, Stawiszynie, Szczecinie, Świdnicy, War-szawie-Okęciu. Ogółem w schroniskach jest 375 miejsc, w tym 50 dla dziewcząt. Istnieje więc konieczność zwiększenia liczby schronisk dla nieletnich i liczby miejsc w schroniskach, przy równoczesnym dążeniu do ograniczenia liczby wychowanków w poszczególnych schroniskach (Oślizło 1998).

457