pic 10 11 183501

Charakterystyka ośrodków i wychowanków

Istnieją dwa rodzaje młodzieżowych ośrodków wychowawczych:

-    resocjalizacyjne - dla młodzieży niedostosowanej społecznie w normie intelektualnej,

-    resocjalizacyjno-rewalidacyjne - dla młodzieży niedostosowanej społecznie, upośledzonej umysłowo w stopniu lekkim.

Obecnie na terenie Polski funkcjonuje 47 ośrodków, w tym 11 dla dziewcząt. Dwa ośrodki są koedukacyjne - we Wrocławiu i Antoniewie. Większość MOW jest przeznaczona dla wychowanków w normie intelektualnej, 3 - to MOW resocjalizacyjno-rewalidacyjne, a 4 ośrodki to placówki resocjalizacyjne i równocześnie resocjalizacyjno-rewalidacyjne (czyli przyjmują wychowanków upośledzonych umysłowo i w normie intelektualnej). Dwa ośrodki dla chłopców są prowadzone przez ojców Salezjanów, natomiast jeden (dla dziewcząt) przez Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia. We wszystkich ośrodkach jest przygotowanych 2960 miejsc, w tym 640 dla dziewcząt.

Z poniższych tabel, opracowanych przez Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, które ma kompetencje ośrodka kierowania, wynika, że w dalszym ciągu nie wszystkie miejsca są wykorzystane (różnica pomiędzy limitami miejsc w ośrodku a liczbą nieletnich przebywających w MOW w lipcu 2004 r., a więc w miesiącu, w którym ukazało się rozporządzenie, wynosi 660, czyli 20,27% miejsc było wtedy niewykorzystanych). Świadczy to o problemach w komunikacji pomiędzy młodzieżowymi ośrodkami wychowawczymi (które zgłaszają Centrum o fakcie zwolnienia miejsca), Centrum (które wskazuje odpowiednią placówkę w miarę zwalnianych miejsc) a właściwym starostwem powiatowym, które ostatecznie (gdy posiada wszystkie dokumenty) wydaje skierowanie nieletniego do konkretnej placówki. W konsekwencji miejsca w ośrodkach nie są w pełni wykorzystywane, a oczekiwanie na realizację orzeczenia sądowego i skierowanie nieletniego do właściwego ośrodka przedłuża się. Ośrodek Kierowania Nieletnich przy CMPPP wdraża internetowy „Centralny system wskazywania miejsc w placówkach resocjalizacyjnych”, który ma zdecydowanie i ostatecznie rozwiązać ten problem.

Prawie połowa wychowanków MOW ma lat 17, a co trzeci lat 16. Większość wychowanków (66%, czyli 2/3 ogółu) uczęszcza do klas gimnazjalnych. Porównując te dane ze sobą, nie można nie zauważyć opóźnień organizacyjnych wychowanków w nauce szkolnej. Związek niedostosowania społecznego z niepowodzeniami szkolnymi był wielokrotnie udowadniany empirycznie i teoretycznie uzasadniany (Szecówka 2003,

Tabela 1. Wychowankowie młodzieżowych ośrodków wychowawczych w Polsce (stan na 30 lip-ca 2004 r.)

Liczba dokumentów ^1 nieletnich	Struktura według płci		Struktura według intelektu		Struktura według typu szkoły
	m	k	norma	upośl.	SP	Gimn.	ZSZ	LO
2300	82%	18%	88%	12% (chł. - 10%, dz. - 2%)	29%	66%	4%	1%

Źródło: Strona internetowa Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej www.cmppp.edu.pl, stan na 31 X 2004 r.

Tabela 2. Wiek wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych w Polsce (stan na 30 lipca 2004 r.)

Struktura wieku nieletnich - wg roczników urodzenia w procentach (N = 2300)
1987 (17 lat)	1988 (16 lat)	1989 (15 lat)	1990 (14 lat)	1991 (13 lat)	1992 (12 lat)
48%	31%	14%	4%	2%	1%

Źródło: Strona internetowa Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej www.cmppp.edu.pl, stan na 31 X 2004 r.

Tabela 3. Wychowankowie młodzieżowych ośrodków wychowawczych w zależności od typu szkoły i klasy, do której uczęszczają (stan na 30 lipca 2004 r.)

Struktura według typu szkoły i klasy (N = 2300)
Szkoły podstawowe					Gimnazjum			ZSZ		LO
kl.II	kl.III	kl.IV	kl.V	kl.6	kl.I	kl.II	kl.III	kl.I	kl.II	kl.I	kl.II	kl.III
1%	1%	6%	9%	12%	32%	28%	6%	4%	0%	1%	0%	0%

Źródło: Strona internetowa Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej www.cmppp.edu.pl, stan na 31 X 2004 r.

s. 162-164). Młodzieżowe ośrodki wychowawcze stoją więc nie tylko przed trudnym zadaniem uczenia wychowanków szacunku dla norm społecznych i ich internalizacji, ale równocześnie przed zadaniem przełamywania anoreksji szkolnej.

Dokonując ogólnej charakterystyki wychowanków przebywających w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, posłużę się przykładem MOW w Mrowinach (Piotrowski, Korycińska-Christ 2004, s. 135-143). Wśród podopiecznych ośrodka w 2002 r. 91% wychowanków pochodziło z rodzin o zaburzonej strukturze (59,8% - z rodzin rozwiedzionych), przy czym nawet w rodzinach pełnych zaobserwowano zjawiska patologiczne, takie jak np. alkoholizm. Wychowankowie na pytanie, „Który z członków

443