rze wychowawczym — na okres do 3 miesięcy, resocjalizacyjno-rewalidacyjnego - na okres do 2 miesięcy, resocjalizacyjno-terapeutycznego - na okres do 2 miesięcy,
nieudzielanie przepustki lub urlopu wychowankowi zakładu: otwartego - na okres do 2 miesięcy, półotwartego - na okres do 3 miesięcy, zamkniętego - na okres do 4 miesięcy, o wzmożonym nadzorze wychowawczym - na okres do 4 miesięcy, resocjalizacyjno-rewalidacyjnego - na okres do 3 miesięcy, resocjalizacyjno-terapeutycznego - na okres do 3 miesięcy,
wystąpienie z wnioskiem o przeniesienie do innego zakładu tego samego rodzaju,
wystąpienie z wnioskiem o przeniesienie do zakładu innego rodzaju,
- wstrzymanie umieszczenia poza zakładem,
- wstrzymanie wniosku o przedstawienie do warunkowego zwolnienia z zakładu.
Cztery ostatnie formy środków dyscyplinujących stosuje się po zasięgnięciu opinii rady zakładu. Przy stosowaniu środka dyscyplinarnego uwzględnia się w szczególności rodzaj i okoliczności nagannego zachowania, stosunek wychowanka do tego zachowania, dotychczasową postawę, cechy osobowości i stan zdrowia wychowanka. Przed zastosowaniem środka dyscyplinarnego dyrektor zakładu lub upoważniony przez niego pracownik pedagogiczny jest obowiązany wysłuchać wychowanka i zasięgnąć opinii zespołu diagnostyczno-korekcyjnego. Decyzję o zastosowaniu środka dyscyplinarnego ze wskazaniem przyczyn jego zastosowania sporządza się na piśmie i podaje do wiadomości wychowankowi. Decyzję o zastosowaniu środka dyscyplinarnego włącza się do akt osobowych wychowanka.
Za jedno przewinienie stosuje się jeden środek dyscyplinarny. W przypadku gdy wychowanek popełnił więcej przewinień, stosuje się jeden środek dyscyplinarny odpowiednio surowszy. Środek dyscyplinarny stosuje się niezwłocznie. Jeżeli zostały ujawnione nowe fakty wskazujące na to, że środek dyscyplinarny został zastosowany niezasadnie, dyrektor zakładu uchyla decyzję o zastosowaniu środka dyscyplinarnego i usuwa ją z akt osobowych wychowanka. W przypadkach uzasadnionych względami wychowawczymi, w szczególności jeżeli wychowanek przeprosił pokrzywdzonego oraz naprawił szkodę, można zawiesić wykonanie środka dyscyplinarnego na okres do 3 miesięcy, zamienić go na inny, skrócić lub darować karę. Jeżeli w okresie zawieszenia wykonania środka dyscyplinarnego wychowanek dopuścił się ponownie przewinienia, zawieszony środek dyscyplinarny podlega wykonaniu, chyba że dyrektor zakładu postanowi inaczej ze względów wychowawczych. Decyzję o uchyleniu, zawieszeniu, zamianie, skróceniu, darowaniu lub przerwaniu środka dyscyplinarnego sporządza się na piśmie i podaje do wiadomości wychowankowi, a jeżeli względy wychowawcze za tym przemawiają, również innym osobom, oraz dołącza do akt osobowych.
W przypadku gdy wychowanek zakładu poprawczego przed ukończeniem 17 roku życia popełni przestępstwo, a sąd stwierdzi, że brak jest podstaw do rozpoznania sprawy według przepisów Kodeksu postępowania karnego, postanowienie sądu przesyła się dyrektorowi zakładu poprawczego w celu zastosowania środka dyscyplinarnego. O podjętych środkach dyrektor zakładu zawiadamia sąd rodzinny. Sąd może też w takim przypadku orzec przeniesienie nieletniego do zakładu o wzmożonym nadzorze wychowawczym lub zastosować środki o charakterze leczniczo--wychowawczym.
Należy zwrócić uwagę, iż rozporządzenie bardzo szczegółowo reguluje kwestię stosowania środków dyscyplinujących, m.in. po to, by uczyć poszanowania dla prawa. Jasność i czytelność reguł (dla obu stron) i konieczność pisemnego uzasadniania (a czasami udowadniania) decyzji o zastosowaniu kary czy przyznaniu nagrody ogranicza dowolność i uznaniowość w stosowaniu przez kadrę pedagogiczną nagród i kar. Możliwość odwoływania się od tych decyzji przez wychowanka do wyższych instancji (dyrektora lub sądu) uczy wychowanków konstruktywnych sposobów rozwiązywania konfliktów międzyludzkich i przekonania, że prawo może być naszym sprzymierzeńcem, gdy jesteśmy stroną pokrzywdzoną.
Stosowanie środków przymusu bezpośredniego jest uregulowane w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich, rozdział IV, art. 95a-95c. Przepisy te mają zastosowanie wobec nieletnich umieszczonych w zakładzie poprawczym, schronisku dla nieletnich, młodzieżowym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii oraz w ośrodku szkolno-wychowawczym. Mogą być one stosowane w razie bezskuteczności środków oddziaływania psychologiczno-pedagogicznego. Środki te stosuje się wyłącznie w celu przeciwdziałania usiłowaniu targnięcia się nieletniego na życie lub zdrowie własne albo innej osoby, nawoływaniu do buntu, zbiorowej ucieczki, niszczeniu mienia powodującemu poważne zakłócenie porządku, samowolnemu opuszczaniu przez nieletniego zakładu poprawczego lub w celu doprowadzenia nieletniego do zakładu. Środków przymusu bezpośredniego nie można stosować dłużej niż wymaga tego potrzeba, a także nie można ich stosować jako kary. Stosowanie środków przymusu bezpośredniego powinno być odpowiednie
489