HAL1�SCR

Chata i

Zaproponowane tu modele wiatraka i chaty wiejskiej są wzorowane na obiektach pochodzących z Muzeum Architektury Drewnianej Rejonu Siedleckiego.

Skansen ten, założony przez Profesora Marka Kwiatkowskiego na terenie dóbr rodu Cieszkowskich w Suchej na Podlasiu (w bok od drogi Kałuszyn—Węgrów), liczy już kilkanaście dużych obiektów i wiele mniejszych. Jest tu drewniany dwór, organistówka, karczma, plebania, dworek miejski, zabudowania gospodarstwa wiejskiego. Wszystkie starannie zrekonstruowane i od października 1993 roku - w 250 rocznicę istnienia dworu -udostępnione do zwiedzania. A na pewno zwiedzić warto i trzeba (tel. [phone]).

Wykonanie

Modele są proste, przeznaczone dla modelarzy początkujących, ale starannie wykonane i waloryzowane, wzbogacone figurkami ludzi i zwierząt mogą być atrakcyjnym elementem makiety kolejowej, gdyż są zaprojektowane w podziałce 1:87, najpopularniejszej w modelarstwie kolejowym.

Chata

To typowa, licząca już prawie półtora wieku (z 1860 roku) wiejska chata, zbudowana z belek łączonych na tzw. zrąb - przeniesiona do skansenu z miejscowości Szaniawy Matysy.

Odwzorowanie konstrukcji w małym kartonowym modelu wymaga dokładnego wycięcia poszczególnych elementów. Ściany (części 3,4, 5 i 6) trzeba nakleić na dobrą, spoistą tekturę grubości 0,5-0,7 mm. Trzeba też skleić szkielet: w ściany (cz. 2a, 2b) wkleić od wewnątrz podłogę (cz. 1). Po zupełnym wyschnięciu (to bardzo ważne!) ściany rozciąć na poszczególne „belki”, starannie wyciąć zręby i kolejno - tak, jak czyniono to przy prawdziwej budowie - naklejać na szkielet. To najtrudniejsza praca w modelu, ale jej efekt wart jest włożonego trudu. Ładnie też trzeba formować łączenia dachu, ale to jest zupełnie proste.

Okna można nakleić na pełną ścianę, ale jeśli ktoś zdecyduje się wykonać okno otwierane (co zdarzało się rzadko) musi przed oklejeniem belkami wyciąć otwory w szkielecie, a belki odpowiednio odciąć.

Imitacją fundamentu chaty jest kartonowa część la: ładniej można go wykonać z drobnego piasku, węgły (narożniki) podeprzeć małymi płaskimi kamykami, podobnie z płaskich kamyków można wykonać schodki (cz. 11...).

Wiatrak

Jest to tzw. wiatrak holenderski: ruchoma - ustawiana do kierunku wiatru - jest tylko część górna (głowa), w odróżnieniu od wiatraka tzw. polskiego, obracanego w całości.

Ściany boczne trzeba połączyć ze sobą obcą sklejką (cz. 13b), obydwie podstawy (cz. 12 i 12a) wkleić do środka.

Trochę trudniejsze - bo wymagające więcej staranności - będzie wykonanie skrzydeł wiatraka (nieraz nazywanych śmigami). Trzeba je bigować i zaginać dokładnie po linii, skleić i po wyschnięciu ostrym nożem wyciąć miejsca nie wypełnione tzw. piórami (drewnianymi płytkami). Pióra były zakładane lub wyjmowane zależnie od siły wiatru, a przy bardzo dużym wietrze lub w celu unieruchomienia skrzydło przywiązywano do kołka (cz. 21 b). Bardzo delikatnie, aby nie przerwać ażurowej konstrukcji, skrzydłom trzeba nadać lekko zwichrowany kształt.

Ruchomą „głowę” trzeba skleić dokładnie według rysunku instrukcyjnego. Przed przyklejeniem dachu trzeba skleić skrzydła razem z piastąi osią i osadzić je w łożyskach (otwór w części 10 i tuleja 17c). Cały zespół skrzydeł trzeba zabezpieczyć przed wypadnięciem kawałkiem gumki nasadzonej na oś (za cz. 18).

Piastę trzeba skleić z części 19, 19a i 19b i okleić rozciętą

wiatrak

częścią 20. Oś można wykonać z patyczka, lepiej z drutu średnicy 2 mm (szprychy od koła roweru).

Płot

Gospodarstwo musi być ogrodzone, a nie ma ładniejszego ogrodzenia niż drewniany płot ze sztachet i takaż brama. Dwa przęsła płotu są już gotowe - tylko skleić obydwie połówki (cz. 25), wyciąć sztachety i nakleić żerdzie (cz. 25a). Dodatkowe odcinki można wykonać z poszczególnych sztachet (25b) i żerdzi (25c).

Formowanie daszków nad bramą wymaga trochę zręczności, ale jeśli będziemy sklejać w kolejności pokazanej na rysunku: bok, na niego listek środkowy i na końcu trójkątny - powinno udać się.

Żuraw

Do gospodarstwa należał również żuraw studzienny. Najlepiej będzie wyglądał wykonany z cienkich patyczków, ale spróbujmy też skleić go z kartonu. To „koronkowa” robota wymagająca wielkiej staranności i uwagi oraz bardzo ostrego noża. Cieniutkie paski (żerdzie) po sklejeniu trzeba nasączyć rzadkim klejem. Sklejenie wiadra z pałąkiem i dnem (cz. 28, 28a i 28b) wymaga dużej zręczności, ale trzeba spróbować - powinno się udać.

Teren

Do uzyskania pełnego efektu wykonane obiekty trzeba ustawić na jakimś podłożu imitującym prawdziwe otoczenie. Sprawa prosta, jeśli modele będą ustawione na makiecie, jeśli będą prezentowane oddzielnie trzeba wykonać choćby kawałek „terenu". Ten wydrukowany skrawek jest płaski i ma być tylko inspiracją do ładnego zagospodarowania. Można go wzbogacić „trawką” wykonaną z maty modelarskiej lub drobnych trocin zabarwionych na zielono, dodać jakieś drzewka, krzaczki (np. z mchu islandzkiego), koleiny na drodze ukształtować w bardzo drobnym piasku (lepszy będzie pył drzewny),. Ale to już zupełnie inny temat.

Wiatrak można postawić opodal gospodarstwa na jakimś pagórku (cz. 29 i 29a).

Uwagi ogólne

Sporym ułatwieniem pracy może być poznanie umownych znaków stosowanych na arkuszach.

Części oznaczone numerem czarnym to części kartonowe -wystarczy je wyciąć z arkusza. Numer niebieski oznacza części wymagające naklejenia na tekturę grubości 0,5-0,7 mm, a cyfry czerwone wskazują miejsce przyklejenia części o takim numerze. Numery w nawiasach wskazują części dodatkowe, które nie muszą być wykorzystane, ale mogą wzbogacić model lub stanowić rezerwę.

Pola do wycięcia , o ile nie wynika to z samego kształtu części są oznaczone symbolem nożyczek, a kropla przy nożyczkach wskazuje, że to pole trzeba wycinać po sklejeniu.

Linie: osiowa (-----) to linia bigowania i zaginania krawędzi

„na zewnątrz”, a taka linia z krzyżykami oznacza zaginanie „do wewnątrz”. Na wielu elementach, na których linie te mogłyby szpecić wykonaną część zaznaczono je tylko na krawędziach.

Linia kreskowa (___) wskazuje pole klejenia innej części;

nieraz pole klejenia jest zaznaczone tylko białą aplą.

Przyjemnej pracy i udanego modelu !

Tadeusz Dąbrowski

WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE KOPIOWANIE FRAGMENTÓW LUB CAŁOŚCI BEZ ZGODY WYDA WCY ZABRONIONE