Historia Polski
5

Polityka wewnętrzna

W ciągu ostatnich kilkunastu lat Polska przeszła długą drogę rozwoju i stała się nowoczesnym państwem prawa. Po roku 1989 Polacy musieli nauczyć się mechanizmów demokratycznych, nieobecnych wżyciu publicznym przez poprzednie 50 lat - powstawały kolejne partie, dzieliły się, łączyły i dzieliły ponownie. Była to normalna reakcja na pół wieku braku swobód politycznych.

Szybko nastąpił rozpad dotychczasowego systemu politycznego: w styczniu 1990 r. rozwiązała się PZPR. Powstał system wielopartyjny, wprowadzono pełny zakres swobód obywatelskich. W ciągu kolejnych lat z obozu solidarnościowego wyłoniły się rywalizujące partie polityczne.

Urząd prezydenta - głowy państwa został przywrócony w 1989 r. W grudniu 1990 r. w powszechnych wyborach prezydenckich zwyciężył Lech Wałęsa. Obecnie funkcję tę sprawuje wybrany w 2000 r. na drugą kadencję Aleksander Kwaśniewski.

Bilans ostatnich 12 lat w dziedzinie polityki wewnętrznej można uznać za pozytywny. Polska ma nowoczesną konstytucję (1997), która uporządkowała nie tylko scenę polityczną, ale przede wszystkim wiele dziedzin życia społecznego. Polska jest krajem demokratycznym: republiką wielopartyjną z dwuizbowym parlamentem. Zasady ustroju odzwierciedlają wartości typowe dla państw europejskiego kręgu kultury prawnej: suwerenność narodu, suwerenność i niepodległość państwa, państwo prawa, pluralizm polityczny i wolność działania partii politycznych, podział władz, poszanowanie godności człowieka wyznaczającej system praw i wolność jednostki.

Egzamin zdała reforma administracyjna (1999), wprowadzająca trzeci stopień administracji samorządowej - powiaty - i zmniejszająca liczbę województw z 49 do 16. Uregulowane zostały stosunki z mniejszościami narodowymi, kościołami i związkami wyznaniowymi. Powołano bądź rozszerzono uprawnienia szeregu instytucji, mających ułatwić obywatelom korzystanie z ich praw. Konstytucyjne prawa i wolności nawiązują do rozwiązań przyjętych w demokracjach zachodnich, a także w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Sprawnie rozwijają się organizacje pozarządowe, które stały się stałym elementem życia publicznego. Zapoczątkowano reformy służby zdrowia, systemu emerytalnego oraz systemu edukacji.

Polityka zagraniczna

Po drugiej wojnie światowej Polska stała się państwem zależnym od ZSRR, przez blisko półwieku pozbawionym prawa do suwerennego decydowania o swoich politycznych sojuszach. Aspiracje Polski do odgrywania aktywnej roli w kręgu cywilizacji zachodniej i do uczestniczenia w strukturach euroatlantyckich stały się możliwe dopiero po rozpadzie bloku sowieckiego.

W 1999 r. Polska wraz z Czechami i Węgrami wstąpiła do NATO, stając się częścią euroatlantyckiego systemu bezpieczeństwa.

Proces integracji europejskiej, oparty o przestrzeganie zasad demokracji, ochronę praw człowieka oraz gospodarkę rynkową stał się dla Polski wzorem rozwoju cywilizacyjnego. Państwa Unii Europejskiej są dziś dla Polski głównym partnerem w tworzeniu wolnego rynku i kształtowaniu nowych warunków bezpieczeństwa zewnętrznego.

Po rozpadzie dotychczasowych sojuszy (rozwiązanie Układu Warszawskiego i Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej), od 1991 roku Polska jest członkiem Rady Europy, od 1996 - OECD (w 1998 objęła przewodnictwo w tej organizacji). Polska weszła na drogę integracji z państwami Europy Zachodniej oraz budowy opartych na nowych relacjach stosunków z sąsiadami.

Po zmianie układu sił w Europie Wschodniej, przystąpienie do NATO stało się głównym celem politycznym Polski. Rozszerzenie NATO na wschód oznaczało zmianę geopolitycznej pozycji Polski. Przyjęcie do Sojuszu Północnoatlantyckiego 12 marca 1999 roku stanowi jedno z najważniejszych wydarzeń w nowoczesnej historii Polski. Polska stała się częścią sojuszniczego systemu obronnego, gwarantującego bezpieczeństwo i stwarzającego warunki stabilnego rozwoju.

Obok członkostwa w NATO, Polska realizuje swoją politykę bezpieczeństwa jako członek stowarzyszony Unii Zachodnioeuropejskiej oraz przez uczestnictwo w dialogu politycznym prowadzonym w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej. Polska aktywnie uczestniczy również w przedsięwzięciach antyterrorystycznych inicjowanych i realizowanych przez ONZ (w marcu 2002 roku Polska objęła roczne przewodnictwo w Komisji Praw Człowieka NZ).

Priorytetów polskiej polityki zagranicznej jest uzyskanie członkostwa w Unii Europejskiej. Polska znajduje się w ostatniej fazie trwających od 1997 roku negocjacji. Celem jest uzyskanie pełnego członkostwa w roku 2004. Przystąpienie do Unii oznaczać będzie uzyskanie gwarancji dla trwałości przemian zapoczątkowanych w 1989 roku i przyśpieszenie rozwoju cywilizacyjnego.